Merhaba arkadaşlar,
Öncelikle sizlerden yazılarıma biraz ara verdiğim için özür diliyorum, malumunuz hepimizin bir hayat mücadelesi içindeyiz ve bazı zamanlarda iş yoğunluğu fazla olduğu için insan bırakın makale yazmayı başını kaşıyacak vakit bile bulamıyor, belki inanmayacaksınız ama bu makalemi kuzey ırakta bir ofis binası projesi arasına sıkıştırdım ve beğeninize sunuyorum.
Hava kanalı tasarım esaslarında bu yazımı Ayrılma ve birleşme parçaları tasarımına ayıracağım, bu parçalar genellikle T, Y ve W gibi işaretlemeler ile litaratürde yer alır. Ülkemizde fabrikasyon hava kanalı parçaları imalatı halen yüzde olarak küçük bir alanı kapsadığından yerinde imalat kanal parçaları tasarımı ve imalatı büyük önem arz ediyor, Ayrılma ve birleşme parçaları kesiti kanal parçasının debisi, hızı ve kesit tipi gibi bir çok kritere göre seçilebilir. Genellikle kullanılan dikdörtgen kesitli kanal parçalarında pantolon parçası olarak tabir edilen W ayrılma/birleşme parçaları daha çok ilgi görüyor.
T parçasına bir örnek
Y parçasına bir örnek
W pantalon parçasına bir örnek
Ayrılma ve birleşme parçaları en yakın dirsek veya menfeze en az 0.5 m mesafede olacak şekilde hat üzerine yerleştirilmelidir, bu işlem ile olası türbülanslar ve ek basınç kayıpları minimize edilmiş olur. Bu parçalar üzerinde oluşacak daralma/genişleme ve dirsek parçaları yerel kayıp katsayılarının hesaplanmasında ksi değerlerine dahil edildiği için tekrardan hesaplanarak genel toplama dahil edilmesine gerek yoktur.
T ayrılma parçası olarak tabir edilen bir parçasının ksi tablosu şu şekilde oluşmaktadır. Bu örnek MTH için Hava Kanalı hesaplarında ksi hesaplarının otomatik olarak yapılmasını sağlayan macronun içeriğidir aynı zamanda
[Description]
Version=2.4
Name=Ayrılma parçası
Desc=Yuvarlak kesitli, 90° açılı, T ayrılma parçası
Type=Ay07
Class=Ay
Geom=D
Function=S
Picture=ayrilma1.bmp
[Defaults]
[Variables]
Kanal hava hızı;velocity;Vc
Kanal hava hızı, ayrılma;velocity_branch;Vb
Kanal hava hızı, geçiş;velocity_transition;Vs
Kanal alanı;area;Ac
Kanal alanı, ayrılma;area_branch;Ab
Kanal alanı, geçiş;area_transition;As
Kanal debisi;volume;Qc
Kanal debisi, ayrılma;volume_branch;Qb
Kanal debisi, geçiş;volume_transition;Qs
[Macros]
Vs/Vc=(Vs/Vc)
Ab/Ac=(Ab/Ac)
Qb/Qc=(Qb/Qc)
call Cs=Cs Tables;1
call Cb=Cb Tables;0
[Cs Tables]
Cs;Vs/Vc
;0.00;0.10;0.20;0.30;0.40;0.50;0.60;0.80;1.00
;0.35;0.28;0.22;0.17;0.13;0.09;0.06;0.02;0.00
[Cb Tables]
Ab/Ac;Qb/Qc
;0.10;0.20;0.30;0.40;0.50;0.60;0.70;0.80;0.90
0.1;2.10;2.10;2.10;2.10;2.10;2.10;2.10;2.10;2.10
0.2;1.30;1.90;2.90;2.90;2.90;2.90;2.90;2.90;2.90
0.3;1.10;1.40;1.80;2.30;2.30;2.30;2.30;2.30;2.30
0.4;0.99;1.10;1.30;1.50;1.70;2.00;2.40;2.40;2.40
0.5;0.97;1.00;1.10;1.20;1.40;1.50;1.80;2.10;2.50
0.6;0.96;0.97;1.00;1.10;1.10;1.20;1.40;1.70;2.00
0.7;0.95;0.94;0.95;0.98;1.00;1.10;1.20;1.40;1.60
0.8;0.95;0.92;0.92;0.93;0.94;0.95;1.10;1.20;1.40
Örnekte de görüldüğü üzere ayılma/birleşme parçalarında ksi değerleri transit geçiş ve branşman için ayrı ayrı hesaplanmaktadır. Genellikle büyük debili kısım olan taraf transit geçiş tarafı (Cs) ve küçük debili kısım olan taraf branşman (Cb) olarak hesaplara dahil edilir.
Ayrılma ve birleşme parçalarındaki ebatlandırma, imalat ve hesapların nominalliği için dikkate alınmalıdır. Genellikle ayrılma/birleşmeden önceki debi ile transit ve branşman tarafları oranlanarak elde edilen yeni kesit değerleri ayrılma ve birleşme parçalarının şekillendirilmesinde kullanılır.
A yönünden gelerek B ve C yönlerine ayrılan bir kanal parçasının ebatlandırılması şu yöntemle yapılabilir.
A ve C parçaları arasında kalan dirsek parçasının tasarımında R1 dirsek boğazı yarı çapı ve R2 dirsek dış yarı çapı değerleri C parçasının ebatları ile doru orantılıdır. C parçasının paln görünüş üzerinde genişliğine D birim diyecek olursak ve A parçası üzerinde debisine oranla ayrılma ebadı a ise R1 ve R2 değerleri şöyle hesaplanabilir.
R1 = 0.75 x D
R2 = a + 0.75 x D
Bu parça üzerinde yer alacak daralma ve genişleme parçalarında ise minimum eğim 1/7 oranında alınmalı ve buna uygun boy değeri ile imalat yapılmalıdır. Bu eğimden daha yüksek eğim değerleri daralma/genişleme parçalarında türbülansa ve normalin üzerinde yerel kayıp katsayıları değerlerine sebebiyet verebilir.
Sırası ile A,B ve C parçaları debileri Qa, Qb ve Qc ye karşılık geliyorsa ayrılma ve birleşme parçalarındaki b ve c ebatlarının hesaplanmasında aşağıdaki yöntemden yaralanılabilir.
b = a x (Qb /Qa)
c = a x (Qc/Qa)
Bu kısımda a,b,c (mm) cinsinden kanal genişliği, Qa,Qb,Qc (m3/h) cinsinden kanal parçası debisidir.
Ayrılma / Birleşme parçalarında her zaman bir klape veya damper ayar düzeneği bulunmalı, imalattan sonra bu klapelerin ayarları sabitlenerek kilitlenmelidir. Az debili kanal parçalarının ayrılma ve birleşmelerinde T, Y ve W parçalarından başka saplama yöntemi ile de ayrılma birleşme parçaları tasarlanabilir, bu tür parçalarda da her zaman ayar klapesi bulunmalıdır.
Bir dahaki yazımda proje tasarımı için gerekli ön bilgilerin toplanması ve değerlendirilmesi ile ilgili bir makaleyi dikkatinize sunmak istiyorum. Hoşçakalın.
