Bu yazımızda Basınçlı kaplar yönetmeliğine uygun olarak Kızgın Yağ kazanı tasarım usullerine bir bakış yapacağız.
Basınçlı kap plakaları için bir Avrupa stadardı ilk defa ASME Standartında kullanılmak üzere kabul görmektedir. Gerçekleşen bir diğer yenilik ise tasarımda malzemenin mukavemetinin kullanımındaki artıştır.
Avrupa standartlarının tersine basınç ve hacmin çarpımı basınçlı kapların sınıflandırılmasında kullanılmaz. Sınıflandırma ASME standartına tabi olan basınçlı kaplara ve bundan bağımsız olarak işletmecinin talebi üzerine ASME standartı dahiline alınabilecek olanlarla sınırlıdır.
87/404/EEC sayılı Basit Basınçlı Kaplar Direktifi seri halde üretilen basit basınçlı kaplara uygulanır. Direktifin üçüncü maddesinin birinci paragrafına göre; çalışma basıncı ve hacim itibariyle 50 bar/lt’nin üzerinde olan basınçlı kaplar, Direktifin I No.lu Ek’inde belirtilen temel gerekleri karşılamak ve CE işaretiyle işaretlenmek zorundadır.
Temel gerekler diğer hususların yanında kullanılan materyaller, gerilme gücü, kırılma sonrası uzama, eskime ve aşınma, kap tasarımı, duvar kalınlığı, üretim metodu, kaynak metodu ve kullanım kılavuzu ile ilgilidir.
İmalatçı, CE işaretinin yanı sıra, aşağıdaki bilgileri de kabın üzerine ya da veri plakasına koymak zorundadır:
maksimum çalışma basıncı (bar cinsinden),
maksimum çalışma ısısı (° C cinsinden),
minimum çalışma ısısı (° C cinsinden),
kabın hacmi (litre cinsinden),
imalatçının adı,
tip ve seri numaraları,
CE işaretinin iliştirildiği yılın son iki rakamı.
Bazı durumlarda onaylanmış kuruluşun kimlik numarası da CE işaretine eklenmelidir.
Amerikan Makine Mühendisleri Odası sadece isminden anlaşılacağı gibi bir Makine Mühendisleri Odası olmakla kalmaz, aynı zamanda uluslararası fabrika çalışmalarındaki en önemli basınç bileşkenleri Standartı olan ASME Kazan ve Basınçlı Kaplar Standar-tını da yayınlayan kuruluştur. 900den fazla imalatçı, kontrolör ve kullanıcının karşılık almadan çalışan temsilcisi ASME standartlarının ilerletilerek geliştirilmesi için "Standartlar Komitelerinde" görev alırlar.
Gövde Et Kalınlığı Hesabı:
Bu yazımzın konusu olan Kızgın yağ kazanında öncelikle gövde et kalınlıkları hesabı ve serpantin boruları et kalınlıkları hesabı yapılır. Örneğimiz 750.000 Kcal/h kapasiteli bir kazan olduğundan kızgın yağ sıcaklığı 250 C seçildiğinde Tablo 8 kullanılarak gövde dayanımı 832.5 kgf/cm2 hesaplanmalıdır.
Serpantin Borusu Et Kalınlığı Hesabı :
Serpantinlerde kullanılan boru kalınlıkları için öncelikle işletme ve dizayn basınçları tespit edilir. Örneğimizde Pişletme : 5bar ve Pkontrüksiyon 10bar seçilmiştir.33.7 mm dış çapa sahip serpantin boruları ile beraber serpantin borusu et kalınlığı hesabından min. 3.25 mm kalınlık seçilmelidir.
Toplam ısıtma yüzeyi hesabı :
Tüm ısıtma yüzeyi ile birlikte kazan verdisinin kontrolü için TS497 çizelge II de kullanılan değerlere atıf yapılarak bir doğrulama hesabı yapılması gerekir. Bunun için serpantinlerin toplam uzunluğu ve serpantin çaplarına göre ısıtma yüzeyleri hesaplanır. Örneğimizde 327 mtül serpantin borusu mevcuttur. Toplam ısıtma yüzeyi 32 m3 olarak hesaplanmıştır.
Bu hesaba göre benzer kazanlarda max. 25.000 Kcal/m2 verim olabileceği için örneğimiz yaklaşık 24.000 Kcal/h verime ulaşarak ilgili sınır değerlerin içinde kalmaktadır.
Bir daha ki yazımızda Ana giriş/çıkış kollektörü hesabı ve Taşıyıcı şaşi hesabını yapmak üzere hoşçakalın.