30 Kasım 2011 Çarşamba

Soğutma Yükü Yazılımları..

Merhaba arkadaşlar;

Ülkemizde standartlaşma eksikliklerinden belki en muzadarip sektör biziz, Türk mekanik tesisat dünyası malesef bir standart ve uygulama fakiri olarak bir heyula gibi karşımızda dikiliyor, bunun sebebi nedir, bu sebebi ortadan kaldırırsak insanımız muasır medeniyetler seviyesine uygun davranır mı yoksa yine en ucuzu tercih ederek aslında kaderine doğru bir adım daha mı atar.

Arkadaşlar, devlet büyüklerimizin çok sevdiği bir terane vardır, Türkler tarihte en çok devlet kuran millettir diye, aslında duyunca insan önce bir heyecanlanıyor, vay anasına kıvamına geliyor, ilk şaşkınlığı attıktan sonra e hani bu kadar devlet diye sağına soluna bakınıyor, arkadaşlar devlet büyüklerinin bu lafı sevmesindeki yegane mantık, siz halk olarak gününüzü gün edin, derdi tasayı unutun, bu devlette yıkılırsa nasolsa yenisi kurulur, siz elinizi taşın altına sokmayın, etliye sütlüye karışmayın, harvurup harman savurun deniyor. Eh bu durumda yurdum insanı ne yapacak sormıyacak soruşturmıyacak, ben neden fakir cahil kalıyorum demiyecek, okumuşundan okumamışına kadar uygar olmanın gerektirdiği toplumsal duyarlılıkları göstermiyecek, sıraya bile girmeye tenezzül etmiyecektir. Nasolsa buda yıkılırsa yenisi kurulur.

Evet, biraz uzun kaçan girizgahtan sonra Soğutma Yükü yazılımları ile ilgili sizleri bilgilendirmek ve bilinçlendirmek istiyorum.

Arkadaşlar soğutma yükü analizi neden ısı kaybı analizinden daha önemli ve detaylı irdeleniyor dediğinizi duyar gibiyim, oluşan soğutma yüklerini ortamdan uzaklaştırmak ve gerekli konfor değerlerini elde etmek yaz sezonunda, kış sezonundan daha zor ve maliyetlidir. Soğutma yükünü bertaraf edicek akışkanların ısı transfer kabiliyetleri daha az ve kullanılan cihazlar daha pahalı olduğu için soğutma yükleri çok daha detaylı irdelenmek ve hata toleransı en az şekilde bulunmak zorundadır. Öyle olmayasaydı ASHRAE’de fundamentallerinde sokaktaki elektrik direğinden bir kanca marifeti ile kaçak eletrik alın ve binanın betonarme etriyelerine bağlıyarak binanızı ısıtın/soğutun derdi. Bunun yerine neredeyse 1965’li yıllardan başlıyarak çeşitli çalışmalar, yöntemler geliştirildi ve binlerce kişinin emeği ile tablolar, kat sayılar, hesap yöntemleri vücuda getirildi.

Bu yöntemlerin başında

Eşdeğer sıcaklık farkı yöntemi
Geçiş fonksiyonu yöntemi
CLTD/SCL/CLF yöntemi (adı öyle uzun ve kullanılan yöntem açısından TR’ye uygun değil)
Isı dengesi yöntemi
Işınım zaman serisi yöntemi

sayılabilir.

Ülkemizde ısı yükü hesaplarında da halen bir karmaşa, mal sahibi, yüklenici ve taşeronlar arasında bir mutabakat sağlanamamış durumda. Mal sahibi çeşitli üfürmeler sonucunda bilgi sahibi olmadığı konularda fikir sahibi olarak sektörde uygulama imkanı bulmayan yöntemleri talep etmekte. Yüklenici taşın altına elini sokmak istemediği için hangi standartta olursa olsun işin çabuk bitmesine vesile olacak her türlü bilgiyi kabul etmeye hazır. Taşeronlar ise ellerindeki entürümanlar ne ise o nun iş için en uygun olduğunu düşünen bir yapıda.

Yukarıda zikredilen hesap yöntemlerinin birbirlerine üstünlükleri veya eksiklikleri olabilir. Bu farklar tabiki standartların geliştirildiği ülke için değil, uygulamaya çalışan ülkeler içindir.

Arkadaşlar, yukarıda bahsi geçen hesap yöntemlerinin çoğu, YAPI KODLARI dediğimiz ve bundan seneler önce bir disiplin altına alınan imalatlara atıf yapılan çeşitli bilgiler istemektedir. Bu imalatlar ülkemizde bir standart altına alınamadığı ve uzun sürede alınamıyacağı aşikar olduğu için çoğu hesap yöntemi ülkemiz için geçerliliğini yitirmektedir. Bu hesap yöntemlerinden sadece Eş değer sıcaklık farkı (TETD/TA) yöntemi kulandığı bilgilerin çeşitlendirilebilmesi açısından TÜRKİYE’YE EN UYGUN HESAP YÖNTEMİDİR. Bulunan sonuçlar tüm hesap yöntemlerinde aynı olmakla beraber, kullanılan bilgilerin içeriği en çok adapte edilebilen tercih edilmelidir.

Bildiğiniz gibi MTH – Mekanik Tesisat Hesapları Yazılımı’nın bir modülü olan MTH için Isı Yükü Hesabı yazılımı 1994 senesinden beri piyasalara hizmet vermektedir. Yaşayan bir yazılım olan MTH ar-ge ve idamesi firmamız tarafında 365’gün mantığı ile yapılmaktadır. Sizlerin istekleri ve destekleri ile daha iyi yerlere gelmesini planladığımız ulusal yazılımımız MTH’a sektörce sahip çıkılmalıdır. MMO, TTMD, vb. kurumların bu konuda extra gayretlerini görmeyi çok istiyoruz. Eğer sizde Soğutma yükü hesabı yapmak için bir yazılım arıyorsanız ve Türkiye şartlarına %100 uyumlu ve Dünya standartlarına atıf yapan bir yazılım olan MTH’ı tercih edebilirsiniz.

Bir dahaki yazımızda buluşmak üzere, hoşcakalın..

28 Kasım 2011 Pazartesi

Buhar Tesisleri ve Boru Hatları Çaplandırılması II

Buhar borularının boyutlandırılması için çeşitli yöntemler ve kaideler mevcuttur, bunlar içerisinde en pratik ve kolay uygulanabilir olanı; eş basınç düşümü yöntemini inceliyeceğiz. Buhar tesislerinde proses haricinde ısıtma amaçlı kullanımlarda buhar basıncını arttırdıkça transfer olacak enerji miktarı artacağından ısı transferindeki iyileşmeye bağlı olarak boru çapları küçülme eğilimindedir. Yalnız bu durum sistemdeki aparatların yüksek basınca uygun olanları ile dengelenmesi gerektiğinden ek maliyetlere sebebiyet verecektir. İşte mühendislik sanatıda tam burada devreye giriyor ve en optimum olanı tercih etme yolunda bize kılavuzluk yapıyor.

Buharı yüksek basınçta taşıyarak kullanma yerlerinde basıncını düşürmek bir çözüm yöntemi olmakla beraber ısı transferindeki kayıplar, yüksek basınca mukavim sistem tasarımı, vb. nedenlerle uygulanması özel karar ve sorumluluk gerektirmektedir. Bizce sistemdeki basıncın mümkün olan en düşük değerde seçilmesidir.

Buhar hatlarında kullanılabilecek boru tiplerine değinmek gerekirse, Dikişli siyah vidalı borular (TS 301/1,2,3) Orta ağır (DIN 2440), Ağır (DIN 2441) Dikişli siyah vidasız borular malzeme St37 çelik. Dikişsiz siyah çelik borular (DIN 2448) PN 100’e kadar bu boru cinsi tavsiye edilir. Buhar hatlarında genellikle PN 16 ve PN 25 borular tercih edilir.

En geçer sistem olarak çaplandırma için tüm tesisat disiplinlerinde öncelikle tek hat şemaları oluşturulmalıdır. Buhar tesisatı içinde bu geçerlidir, genel geçer bir kaide olarak tek hat şemaları üzerinde sistemin karakteristiklerini yansıtacak bilgiler olmalıdır. Hat adı, hat yükü, hat uzunluğu, vb. bilgiler bu tek hat şemalarında yer almalıdır. Tek hat şemasının oluşturulması ile sistemin en uzun ve en yüklü hattı olan kritik hat gözle tespit edilir.

Kritik hat üzerineki başlangıç ve bitiş basınçları belirlenir, Başlangıç basıncı kazan işletme basıncı (pS) , bitiş basıncı ise sarf yerinde olması istenilen kullanma basıncıdır (pA). pS ve pA basınçlarına denk gelen PS ve PA basınç faktörleri Tablo37’den bulunur.

Kritik hat eş değer uzunlukları tespit edilir, özel parçaların eşdeğer uzunluklarınıda göz önüne almak için görece küçük sistemlerde eşdeğer uzunluk değeri %20, büyük sistemlerde %10 arttırılarak ilave edilir.

F = (PS-PA) / L formülünü kullanarak sistemin basınç kaybı faktörü bulunur.

Tablo38’de en soldaki F sütünundan bulduğumuz basınç kaybı faktörüne en yakın olanı tespit edilir. F satırında sağa doğru hareket ederek debi değeri (x) bulunur. Debi değerinin bulunduğu sütunun başındaki boru çapı hattın boru çapıdır.

Kritik devre üzerindeki tüm hatlar sırası ile bu işleme tabi tutularak kritik dever üzerindeki tüm hatlar çaplandırılır.

Bir dahaki yazımızda başka bir konuya değinmek üzere hoşcakalın..

24 Kasım 2011 Perşembe

Cefakar Öğretmenlerimiz; Öğretmenler Gününüz Kutlu Olsun..

 

Merhaba Arkadaşlar;

 

Biliyorsunuz 24 Kasım Öğretmenler günü ancak 1981 yılından itibaren resmileşen bir kutlama. Bu milleti afetin eşiğinden kurtaran, şimdi önüne türlü engel çıksada muasır medeniyetler seviyesine çıkartan bir neslin torunları olan, zamanında yokluklar içinde topla tüfekle yapılan bitmeyen mücadelenin, şimdi ilim, bilim ile yapılan uzatmalarında eğitim neferleri olan, kıymetli, cefakar, elleri öpülesi Öğretmenlerimiz. Öğretmenler gününüzü kutluyor, bu vesile ile karşılığı verilemez çabalarınızın bir nebze olsun karşılığını bulmasını temenni ediyoruz.

23 Kasım 2011 Çarşamba

Buhar Tesisleri ve Boru Hatları Çaplandırılması I

Özellikle proses ihtiyaçları doğrultusunda endüstriyel tesisler ve bazı büyük kapasiteli yapılarda mekanik tesisat sistemlerinde ısıtıcı akışkan olarak buhar tercih edilmektedir. Buhar tesisleri bünyelerinde barındırdıkları yüksek basınçlar ve sistemi bütünleyen cihazlar dolayısı ile özellikle standartlara tam uygun projelendirilmelidir. Ehil ellerde ve standartlara uygun tasarlanan buhar tesisleri son derece güvenli ve verimli olabilmektedir. Buhar tesislerini bütünliyen aparatlara bir genel bakış yapacak olursak bunlar;

Buhar kazanları : Buhar kazanları, sistemin kalbi sayılabilir, tesisin ihtiyacı olan miktar, basınç ve nitelikte buharın üretildiği cihazlardır. Alev duman borulu ve su borulu tipte olmak üzere iki ana kazan tipoinden biri tercih edilebilir, Orta büyüklükteki bir tesis için genellikle alen duman borulu silindirik tipteki skoç kazanlar tercih edilir. Genel olarak 15 atü işletme basıncı ve ısıtıcı yüzey alanı olarak 300 m2 olan kazanlara kadar terchi edilebilir.

Buhar akümülatörleri : sistemin pick yük ihtiyacını karşılamak, buhar kazanının kapasitesini makul şartlar tutmak ve sistem emniyeti açısından sistemde olması gereken genellikle buhar veya kaynar su ile ısıtılan silindirik basınçlı kaplardır. 3/4 ‘ü su ve ¼’ü buhar ile dolu olması tavsiye edilir. 3 önemli tipi içerisinde en çok direk temaslı olarak tabir edilen Ruths buhar akümülatör kullanılır.

Kondens tankları : Kullanım yerlerinde enerjisini bırakak yoğuşan buharın kondens hatları ile toplandığı tanklardır. Gönderilen buharın tamamının kondens olarak toplanamadığı sistemlerde bir su yumuşatma cihazı ile birlikte techiz edilmelidir. Kondens hatları tanka doğrudan bağlanırken su yumuşarma cihazı bakır bir şamandıra ile techiz edilmelidir.

Degazörler : Suyun içindeki kimyasal gazların ayrıştırılması ve kazan gönderilen suyun ısıtılması amacı ile kullanılır. Suyun içindeki kimyasal gazların ayrıştırılması özellikle korozyon önlenmesinde önemli bir adımdır, bunun yanında kazan giren suyun ısıtılması kazandaki termak şokları azaltacak kazan ömrünü uzatacaktır.

Kondenstoplar : Bir diğer adıda buhar kapanıdır. Kapanlar buhar kullanan cihazlardan sonra veya ana dağıtım hatlarının drenajlarına konur. İdeal olanı kapanlardan sadece yoğuşan buharın (kondensin) geçmesidir, böylece buharın tamamen kullanılması amaçlanır. Uygun tip ve kapasitede seçilmeleri sistemin verimi ve ömrü açısından önemlidir.

Bir dahaki yazımızda buhar hatlarının çaplandırılması konusuna bakacağız, Hoşcakalın..

22 Kasım 2011 Salı

AutoCAD üzerinde Kanal Tasarım Esasları..

Merhaba,

Bu yazımdan itibaren AutoCAD üzerinde kanal tasarım usullerini ve gerçek mimari planlar üzerindeki çizim uygulamalarını inceleyeceğiz. Kanal çizimi için en az bilmemiz gerekenler menfezlerin yerleri, menfez bilgileri, kanal güzergahı ve kanal kesitleridir. Bunların dışındaki tüm veriler çizim işlerini kolaylaştırıcı ama çok da şart olmayan bilgilerdir.

Yukarıda saydığım kanal çizimi için olmazsa olmaz bilgileri biraz açmak gerekirse. Menfez yerleri, genellikle üzerine çizim yapacağımız mimari paftada işaretlenmemiş olsa da dikkate almamız gereken asma tavan karolajı ve aydınlatma armatürleri yerleşimidir. Menfezlerimizi yerleştirmeden önce mahalin toplam menfez hava debisini hesaplardan öğrenmemiz gerekiyor, bu tarz hesapları yapabilmenin en kolay yolu bizce MTH için Isı yükü Hesabı yazılımıdır. Bu yazılım ile ilgili detaylı bilgiye www.antmekanik.com web adresinden ulaşabilirsiniz. Ezcümle bu tarz hesaplardan çıkacak mahal ısı kaybı ve ısı kazancı bilgileri mahalin klimatize edilmesi için gerekli hava debilerine dönüştürülüyor. Tüm plan üzerinde basit bir mahal etiketi bloğu kullanarak bu bilgileri çizimimize yerleştirelim.

Şekilde görüldüğü üzere Klasik bir mahal etiketi formatına küçük katkılar yaparak daha fazla bilgi taşımasını sağlayabiliriz. Bu aşamadan sonra ortamın kaç menfez ile şartlandırılacağına karar veriyoruz. Bu kısımda menfezlerin atış hızları, atış mesafeleri ve mahal içerisindeki yerleşim önem kazanıyor. Menfez yerleşimlerinde altın kural bütün menfezlerin kendi aralarında ve duvar ile mesafelerinde bir oran gözetilmesidir. Bu sayede menfezlerin mahale yerleşimleri hem daha homojen olacak hem de mahal içerisindeki hava kalitesinde bir dalgalanma olmayacaktır. Menfez yerleşimi de tıpkı yangınla mücadele için kullanılan sprinkler sistemi gibi belli oranlar ile mesafelendirelebilir. Bu mesafelendirmeyi yapmak için basit bir düz çizgi üzerinde işaretlenecek standart nokta sayısı teoremini kullanabiliriz. Bunu için aşağıdaki grafik size yardımcı olacaktır.

Şekilde görüldüğü gibi bir çizgi üzerine 3 Ad. Nokta işaretlemek istediğimizde benzer düzeneği kullanabiliriz. Bu çizim düzeneği menfezler ve sprinkler gibi güzergahı ve adedi belli olan tüm objelerin çizime yerleştirilmesinde kullanılabilir.

Kendi mimari plan çizimimiz üzerine dönersek. Bahsi geçen mahal için toplam hava debisinin Vtoplam : 5,000 m3/h olduğunu görüyoruz. Bu durumda hem mahal geometrisini göz önünde bulundurarak hem de menfez başına düşen hava debisinin makul bir seviyede kalmasını düşünerek 6 Ad. Menfez yerleştirmeyi uygun buldum. Biraz önceki menfez yerleşim teorisini kullanarak 6 Ad. Menfezi şekildeki gibi çizime yerleştiriyoruz.

Çizim üzerinde görüldüğü gibi menfezlerin mahal içerisine yerleşimi gayet muntazam ve gözü yormayacak şekilde zaten tekniğin en olmazlarında biriside estetiktir. Üniversite hocalarımızdan Sn. Prof.Dr. Salim Özçelebi hocamızın da bizlere hep söylediği gibi mühendislikte bir sanattır, önemli olan bu sanatı gereği gibi icra edebilmektir. Kendisinin de kulağını çınlatmış olayım. Evet menfez yerleşimine dönecek olursak görüldüğü üzere menfezler tam bir görsel uyum içerisinde mahal içerisine yerleştiriliyor. Bu aşamadan sonra menfez sayısı belli olduğuna göre menfez başına düzen hava debisi de çıkmış oluyor. V menfez = V toplam / Menfez_adedi olduğuna göre, Vmenfez = 5,000 m3/h / 6 Ad. ‘den V menfez = 835 m3/h ediyor.

Kanal tasarımı için bir başlangıç olan menfez yerleşiminden sonra sıra kanal bölümlerinin işaretlenmesine geliyor. Bu tarz bir koridora bakan mahaller için en güzel toplama yöntemi mümkün olduğu kadar az (ama yeter sayıda) menfezi bir araya toplayarak mümkün olan en kısa yoldan mahali terk etmektir. Bu sayede hava debileri toplanarak kabarmayacak bu sayede de mahal içerisinde yol alan kanal kesitleri makul ebatlarda kalacaktır.

Bu örneğimizde ben menfezlerin ikişer ikişer toplanarak mahali çevreleyen koridora çıkartılmasını uygun buldum. Kimi durumlarda bunun yerine tüm menfezleri toplayarak tek dağıtıcı kanal ile mahalden çıkılabilir. Bu durumda küçük kanal ebatlarında bir artış olacaktır pek tabi, ama bu imalat ve maliyet açısında bir çok küçük kanalın bir büyük kanalı karşa her zaman avantajlı olduğunu düşünürsek makuldür. Bu durumda kanal bölümleri şekildeki gibi oluşacaktır.

Şekilde görüldüğü üzere toplam 9 parçalı bir hattımız oluştu. Bu 9 parçadan 3 + 3 adedi standart ebatlarda geri kalan 3 adedi ise kanal kesiti ve basınç kaybı hesabından çıkacak uygun ebatlarda olacaktır. Bu tarz bir hatlandırma mantığı da görüldüğü üzere hem çizim ve hesap işlerinde hem de imalat ve maliyetlerde kolaylık ve uygunluk sağlayacaktır.

Arkadaşlar, bir sonraki yazımda bu plan üzerinde kanal kesitlerini bulacak ve kanal tasarımında dikkat edilmesi gereken diğer hususlara değineceğiz.

Hoşçakalın.

21 Kasım 2011 Pazartesi

Örnek Çizim : Kalorifer Tesisatı

Merhaba arkadaşlar;

Öncelikle yazılarımıza verdiğimiz ara yüzünden özür dileriz, ilk zamanlarda google’la ilgili bağlantı ve erişim problemleri, daha sonraki zamanlarda ise işlerimizin yoğunluğu sebebi ile blog sitemize yazı gönderemedik. Bugünlerde bahgsi geçen sorunları aştığımız için yazılarımıza kaldığımız yerden devam edeceğiz.
Başlangıç yazımızın mekanik tesisatın belkide en geniş şekilde hayatımıza girdiği kabaca kalorifer tesisatı olarak adlandırabileceğimiz kesimi ile ilgili örnek çizimler olmasını istedik, umarım yeni başlıyanlar için bir yol gösterici, deneyimli okuyucular içinde tesisat bloklarını çeşitlendirecekleri bir çalışma olmuş olur.

Örnek çizimi aşağıdaki linkten download edebilirsiniz. Bir dahaki yazıda görüşmek üzere hoşcakalın.

► Dosyayı Buradan İndirebilirsiniz

18 Kasım 2011 Cuma

İSEDA SECTOR Eğitimleri Devam Ediyor..

 

İklimlendirme Soğutma Eğitim Danışma ve Araştırma Derneği (İSEDA) ile Bahçeşehir Üniversitesi Mesleki Teknik Eğitimi Geliştirme Merkezi (METGEM)?in ortaklığı ile 2009 yılında başlayan ve sektörün yoğun ilgi gösterdiği SECTOR Eğitimleri tüm hızıyla devam ediyor.

SECTOR Eğitimleri’ni genel katılımdan çok, ilgili sektörde faaliyet gösteren firmalar ve firmaların çalışanlarına özel olarak düzenleyen İSEDA ve METGEM, SECTOR Projesi ile % 100 sektörün ihtiyaçlarına uygun eğitim programları geliştiriyor.

Bu eğitimler kapsamındaki "Isı Kaybı ve Isı Kazancı Hesaplama Yöntemleri" eğitimi 24 Eylül 2011 Cumartesi günü Bahçeşehir Üniversitesi Mesleki Teknik Eğitimi Geliştirme Merkezi Şişli Kampüsü'nde gerçekleştirilecek. 9.30-10.00 saatleri arasında kayıt yaptırılması gereken ve 10.00-13.30 saatleri arasında gerçekleşecek olan eğitim, İSEDA Kurucu Üyesi Birol Asil tarafından verilecek. Katılım ücreti 88.50 TL olan eğitim öğrencilere % 50 indirimle verilecek, İSEDA üyeleri içinse ücretsiz olarak gerçekleşecek. Bitiminde katılımcılara Bahçeşehir Üniversitesi, METGEM  ve İSEDA logolarının bulunduğu katılım belgesi verilecek olan eğitimin içeriği ise şöyle;

    Isı Transferi Isı Kaybı Hesaplama Yöntemleri

* Isı Kaybına Etki Eden Faktörler

* Pratik Isı Kaybı Hesabı

* Isıl İletim ve Taşınım Katsayıları

* Toplam Isı Kaybı Hesabı (Örnek Projeli)

- Zamlı Isı Kaybı Hesabı

- Enfiltrasyon Isı Kaybı Hesabı

- Taze Havadan Gelen Isı Kaybı Hesabı

    Isı Kazancı Hesaplama Yöntemleri

* Isı Kazancına Etki Eden Faktörler

* İç Isı Kazançları

* Taze Havadan Gelen İç Isı Kazançları

* Şablonla Isı Kazancı Hesabı (Örnek Projeli)

Kaynak : Termodinamik Dergisi

17 Kasım 2011 Perşembe

Mekanik Tesisatın E=mc2 ‘leri

 

 

Merhaba arkadaşlar,

Uzunca bir zamandır yazmak istediğim bir yazıya ancak sıra geldi. Bunda tabiki iş dünyası etkinliklerimizin bu aralar artması, özel yaşantımızdaki değişiklikler, vs. Büyük etkileri var. Makale yazılarıma bir süre ara verip devamsızlık yapmam inşallah sizleri üzmedi. Bildiğiniz üzere ısıtma klima soğutma işlerimizi idame ederken bazı durumlarda projemiz ile ilgili çok kritik sorulara cevap bulmak gerekebiliyor, hele de ofis ortamından uzaktaysanız bu cevapları bulmak daha da büyük problem oluyor. Bu gibi durumlarda sizi kesin sonuca götürecek pratik bir kaç formülü buradan sizlere hatırlatmak istiyorum.

Havalandırma :

Bir noktadaki debi ve kesit biliniyorsa hızı bulmak.

V = (Q/3600)/A

Bu formülde;

V hava hızı (m/sn)

Q hava debisi (m3/h)

A Kesit alanı (m2)

Bir noktadaki hız ve debi biliniyorsa kesiti bulmak

A=(Q/3600)/V

Bu formülde;

V hava hızı (m/sn)

Q hava debisi (m3/h)

A Kesit alanı (m2)

Bir noktadaki hız ve kesit biliniyorsa debiyi bulmak

Q=(AxV)/0.000277

Bu formülde;

V hava hızı (m/sn)

Q hava debisi (m3/h)

A Kesit alanı (m2)

Kesit alanı bilinen hattın dairesel kesitini bulmak

D= √(4 x A x Pi) x 1000

Bu formülde;

D kanal eşdeğer çapı (mm)

A kanal alanı (m2)

Pi sabit sayı (3.14 alınabilir)

Çapı bilinen hattın kesitini bulmak

A = Pi x (D^2) / 4

Bu formülde;

A hattın kesit alanı (m2)

Pi sabit sayı (3.14 alınabilir)

D hattın çapı (m)

Bir hat üzerindeki olası hızı tespit etmek.

V = (maxh - (((maxd - Q) * (maxh - minh)) / (maxd - mind)))

Bu formülde;

V hava hızı (m/sn)

Q hava debisi (m3/h)

Maxd hat üerindeki en büyük debi (m3/h)

Mind hat üzerindeki en küçük debi (m3/h)

Maxh hat üzerindeki eb büyük hız (m3/sn)

Minh hat üzerindeki en küçük hız (m/sn)

Evet sevgili arkadaşlar, mekanik tesisatın e=mc2 leri başlıklı bu yazımda havalandırma ile ilgili pratik notlar vermek istedim, sonraki yazılarımda ısıtma ve klima içinde benzer pratik notları vermeye çalışacağım. Hoşçakalın.

16 Kasım 2011 Çarşamba

Akışkan Sıcaklığına Göre Yalıtım Malzemesi Seçimi..

Merhaba arkadaşlar;

Bugünkü yazımda uzunca zamandır üzerinde durduğum, yalıtım malzemeleri konusuna bir ek daha yapacağım, üzerinde durmamın sebebi, her yıl milli servetin büyük bir bölümü eksik/yanlış yapılan yalıtım sonucu havaya karışmakta, zaten kıt kanaat yaptığımız birikimler başkalarının ceplerine transfer olmaktadır. Uzunca zamandır bizi takip edenler zaman zaman yaptığımız serzenişlerden ülkemizin sömürülmesine, peşkeş çekilmesine karşı ne kadar duyarlı olduğumuzu zaten biliyorlardır, bunun yanında sistemin bir nebze olsun değişmemesi bizleri boşa harcanan kaynaklar hususunda daha duyarlı hale getiriyor.

Akışkan sıcaklığına göre kullanılabilecek yalıtım malzemesi cinslerine aşağıdaki tablodan ulaşabilirsiniz.

Malzeme cinsi

Max. akışkan sıcaklığı ‘C

Seramik yünü

1800

Taş yünü

750

Cam köpüğü

430

Cam yünü

250

Poliüretan

110

Kauçuk köpüğü

105/170

Polietilen

105/170

Genleştirilmiş polistren

75/85

Ektrüde polistren

75/85

Bir dahaki yazıda buluşmak üzere hoşcakalın..

14 Kasım 2011 Pazartesi

Su Soğutma Kuleleri..

Merhaba arkadaşlar;

Su soğutmalı soğutma devrelerinin vazgeçilmez bileşenlerinden biri olan su soğutma kuleleri tasarım ve projelendirme sürecide bir okadar dikkatli ve standartlara uygun gerçekleştirilmelidir. Temel olarak chiller’in kondenser tarafındaki sudan suya ısı transferi işleminde soğutma suyunun şartlandırılması için kullanılır. Hava soğutmalı chillerlerin, yüksek maliyet ve işletme giderlerine alternatif olarak, besleme suyu temini ile ilgili herhangi bir sıkıntı olmadığı durumarda tercih edilebilir.

Çeşit olarak tabii ve cebri çekişli olmak üzere iki sınıfa ayrılmaktadır. Cebri çekişli sistemlerde hava bir fan yardımıyla kule içerisine gönderilir. Çoğu soğutma kulesinde soğutulmak istenen çevrim suyu kulenin üst kısmından ince zerrecikler halinde püskürtülür. Kule içerisinde su ve havanın temas yüzeyini arttırmak için ahşap veya plastik dolgu malzemeleri kullanılır.

Soğutma kulesi seçimlerinde en uygun tipi seçebilmek için soğutulmak istenilen suyun debisi, dış ortam yaş termometre sıcaklığı, soğutulmak istenilen suyun giriş ve çıkış sıcaklıklarını önceden tespit etmek gerekir.

İyi tasarlanmış ve etkin çalışan bir soğutma kulesinden su çıkış sıcaklığı genellikle dış ortam yaş termometre sıcaklığının 4-5 derece üstünde olacaktır. Yine kulede meydana gelebilecek buharlaşma, vs. gibi su kayıplarınında toplam kule debisinin %0.1 - %0.2 kadar olabileceği göz önünde bulundurulmalıdır.

Birdaha ki yazıda buluşmak üzere, hoşcakalın..

11 Kasım 2011 Cuma

Isı Yalıtımında Yoğuşma..

Merhaba arkadaşlar;

Yoğuşma mekanik tesisatın her alanında karşımıza çıkıyor, en pratik tarifi ile havanın taşıyamadığı nem miktarının bu buharı fazından, suya veya buza dönüşmesine yoğuşma adı verilir. Bu işlem yüzeylerde kimyasal reaksiyonlara ve yüzeyin teknik özelliklerinin değişmesine/kötüleşmesine sebebiyet verir. İstenmeyen bu durum mekanik tesisat ve yapının her kısmında gözlenebilir. Yalıtılmamış soğutma hatlarında, klima hava kanallarında, yapı bileşenlerinin malzeme yüzeylerinde gözlemlenebilir. Her halükarda tesisata ve yapıya zaman içerinde onarılması güç zararlar verebilir.

Örneğin 20’C sıcaklıktaki hava bünyesinde en fazla 17.3 g/m3 su buharı barındırabilirken, 10’C sıcaklıktaki hava ise en fazla 9.4 g/m3 su buharını bünyesinde barındırabilir. Bu durumda 7.9 g su buharı yoğuşarak suya veya buza dönüşecektir. Isı yalıtımında yoğuşma oluşması her zaman sorun olabileceğini göstermiyor, TS 825 bünyesindeki yoğuşma ve buhar geçişi hesaplarına göre irdelendiğinde yüzeylerde meydana gelebilecek yoğuşmanın standartta tavsiye edilen sınır değerler altında kalması yeterli olmaktadır. TS 825 bünyesindeki bu hesap çeşitleri ile ilgili tüm çözüm MTH için K Değeri Hesabı R2009 yazılımında bulunmaktadır. Bizce en pratik yöntem bu uzun ve karmaşık yoğuşma ve buhar geçişi hesaplarının MTH paket yazılımı ile çözülmesidir.

Bir dahaki yazıda buluşmak üzere, hoşcakalın..

10 Kasım 2011 Perşembe

Sevgi ve Saygıyla Anıyoruz..

Merhaba arkadaşlar,

 

Aramızdan ayrılışının 73. Yıl dönümün de, ulu önder Atatürk’ü sevgi ve saygıyla anıyoruz. Yeni nesillere eserini anlatmak ve gönül rahatlığı ile emanet etmek için var gücümüzle çalışıyoruz, Rahat uyu, ruhun şad olsun.

2 Kasım 2011 Çarşamba

Psikrometri’de Nemlendirme..

Merhaba arkadaşlar,

Daha önceki yazılarımızda psikrometrik diagramın ve üzerindeki proseslerin nasıl oluşturulacağına dair sizleri bilgilendirmeye çalışmış ve psikrometri konusunun klimatizasyonun temel direği olduğunu belirtmiştim. İşte burdan hareketle Psikrometride nemlendirme konusunu biraz daha açmak gerektiğine karar verdim. Biliyorsunuz nemlendirme işlemi istediğimiz ortam kalitesinin yaratılmasında son derece önemli bir rol üstleniyor, bunun yanında ortama getirdiği gizli ısılar nedeni ile ısıtma proseslerinde ve hassas kontrollü sistemlerde tercih ediliyor. Soğutma proseslerinde karşımıza çıkan yoğuşma vasıtasıtası ile nem alma işlemi ısıtma proseslerinde gizli ısı artışı olarak kendini gösteriyor.

Proses içerisinde veya proses sonunda oluşacak şartlanmış havaya ortam içerisinde nemlendirme uygulanabilir, bizim bugün irdeliyeceğimiz kısım cihaz içerisinde, sulu ve su buharlı nemlendirme olacak. Sulu nemlendirme sistemlerinde nem klima santrallerindeki özel bir nemlendirici hücre içerisinde suyun atomize (çok küçük su damlacıkları) haline getirilip hava içerisine karıştırılması ile elde edilir. Bu sistem su püskürtmeli nemlendirici (hava yıkayıcı), havayı yönlendiren deşektör, havuz, su sirkülasyonu ve püskürtme sistemi (pompa, yatay-düşey borular, püskürtme memeleri), sürüklenen su damlalarını havadan ayıran seperatör ve sızdırmaz kontrol kapağını içermeklidir. Buharlı nemlendirme, kendinden buhar üreten tam otomatik elektrikli buharlı nemlendirici yardımıyla yapılmaktadır. Nemlendiricinin buhar püskürtme nozulu klima santralı nemlendirme hücresi içine veya besleme havası kanalına uygun şekilde yerleştirilmelidir.

Kullanılan nemlendirici sağlığa zarar vermemelidir. Kullanılan nemlendiricinin suyundaki bakteri konsantrasyonu sağlığa zarar vermeyecek oranda olmalıdır. Eğer suyun içindeki bakteri oranı tehlikeli olacak derecede tahmin ediliyorsa, su kalitesi kontrol edilmelidir. Hastalığa neden olmayan bakteriler için nemlendirici suyun içindeki bakteri konsantrasyonu 10.000. cfu/ml geçmemelidir. Ancak, 1000 cfu/ml’den yüksek konsantrasyonlarda ise, nemlendirici suyu kontrol edilmeli ve temizlenmelidir. Nemlendiricinin bakımı ve kontrolü için sorumlu atanmalı ve yapılan ölçümler kayıt edilmelidir. Bu doğrultuda üretici tarafından servis ve bakım kılavuzu hazırlanmalı ve kullanıcıya verilmelidir. Nemlendiricinin temizlenme ve servis periyotları kullanıcı tarafından belirlenmelidir. Sirkülasyonlu nemlendiricilerde suyun içinde biriken bakteriler, pas ve biriken partiküllerin azaltılması için temiz suyun ilave edilmesi yerine, havuzdaki suyun tamamen boşaltılması ve yeniden temiz su doldurulması tavsiye edilmektedir. Temizlik işlemlerinden sonra nemlendirici dezenfekte edilebilir ancak, dezenfektasyon malzemesi nemlendirme prosesine ve dolayısı ile iç ortamın havasına karışmamalıdır

İstenilen konfor şarları ve santral içindeki hava debileri belli olduğundan ortama gönderilmesi gereken suyun veya buharın debisi rahatlıkla hesaplanabilir.

Yukarıdaki sistemi temsil etmek üzere kütle ve nem bağıntıları aşağıdaki gibi çıkartılabilir.

Bulunur. Psikrometrik diagramda bu bağlantı; olaydaki değişimin, havanın cihaza giriş noktasında itibaren doyma eğrisine doğru doğrusal bir değişim gösterdiğini vermektedir. Bu doğrunun nemide püstürtülen suyun veya buharın hw antalpisine eşittir.

MTH için Psikrometrik diagramda küçük bir örnek ile verilecek su miktarının h (kg/h) nasıl hesaplandığını rahatlıkla anlıyabiliriz.

Kuru hava kütlesi 100 kg/dk, kuru termo metre sıcaklığı 20 C ve yaş termometre sıcaklığı 8 C olan hava şekil.1 deki bir cihaza benzer bir tesisatta, 100 C sıcaklıktaki doymuş buhar ile nemlendiriliyor. Nemlendirici çıkışındaki havanın çiğ noktasının 13 C olması istendiğine göre bu işlem için gerekli buhar debisini bulalım.

Buna göre 1 nolu noktanın antalpisi hg = 2691 kj/kg olduğundan psikrometrik diagramda 1 ile 2 noktası arasındaki doğrunun eğimi için

     dh

------------------ = 2.691 kj/kg

     dW

yazılabilir. Bu eğimdeki doğru psikrometrik diagramdaki yarım daire şeklindeki cetvelden işaretlenir ve havanın nemlendirici cihaza giriş sıcsaklığı olan 1 noktasından bu doğruya paralel bir doğru çizilir. Bu doğru çiz noktası sıcaklığı 13 C olan 2 noktasına doğru uzatılır. Bu işlem için gerekli olan buhar miktarı ile giriş ve çıkıştaki özgül nemler yardımı ile bulunabilir.

Mw = ma x (W2-W1) = 45.6 kg/h

Bir dahaki yazımızda ortam içinde nemlendirme konusuna değineceğiz. Hoşçakalın..

1 Kasım 2011 Salı

Autocad’de Hava Kanalı Çizim Usulleri II

Merhaba arkadaşlar,

Öncelikle sizlerden yazılarıma biraz ara verdiğim için özür diliyorum, malumunuz hepimizin bir hayat mücadelesi içindeyiz ve bazı zamanlarda iş yoğunluğu fazla olduğu için insan bırakın makale yazmayı başını kaşıyacak vakit bile bulamıyor, belki inanmayacaksınız ama bu makalemi kuzey ırakta bir ofis binası projesi arasına sıkıştırdım ve beğeninize sunuyorum.

Hava kanalı tasarım esaslarında bu yazımı Ayrılma ve birleşme parçaları tasarımına ayıracağım, bu parçalar genellikle T, Y ve W gibi işaretlemeler ile litaratürde yer alır. Ülkemizde fabrikasyon hava kanalı parçaları imalatı halen yüzde olarak küçük bir alanı kapsadığından yerinde imalat kanal parçaları tasarımı ve imalatı büyük önem arz ediyor, Ayrılma ve birleşme parçaları kesiti kanal parçasının debisi, hızı ve kesit tipi gibi bir çok kritere göre seçilebilir. Genellikle kullanılan dikdörtgen kesitli kanal parçalarında pantolon parçası olarak tabir edilen W ayrılma/birleşme parçaları daha çok ilgi görüyor.

T parçasına bir örnek

Y parçasına bir örnek

W pantalon parçasına bir örnek

Ayrılma ve birleşme parçaları en yakın dirsek veya menfeze en az 0.5 m mesafede olacak şekilde hat üzerine yerleştirilmelidir, bu işlem ile olası türbülanslar ve ek basınç kayıpları minimize edilmiş olur. Bu parçalar üzerinde oluşacak daralma/genişleme ve dirsek parçaları yerel kayıp katsayılarının hesaplanmasında ksi değerlerine dahil edildiği için tekrardan hesaplanarak genel toplama dahil edilmesine gerek yoktur.

T ayrılma parçası olarak tabir edilen bir parçasının ksi tablosu şu şekilde oluşmaktadır. Bu örnek MTH için Hava Kanalı hesaplarında ksi hesaplarının otomatik olarak yapılmasını sağlayan macronun içeriğidir aynı zamanda

[Description]
Version=2.4
Name=Ayrılma parçası
Desc=Yuvarlak kesitli, 90° açılı, T ayrılma parçası
Type=Ay07
Class=Ay
Geom=D
Function=S
Picture=ayrilma1.bmp
[Defaults]
[Variables]
Kanal hava hızı;velocity;Vc
Kanal hava hızı, ayrılma;velocity_branch;Vb
Kanal hava hızı, geçiş;velocity_transition;Vs
Kanal alanı;area;Ac
Kanal alanı, ayrılma;area_branch;Ab
Kanal alanı, geçiş;area_transition;As
Kanal debisi;volume;Qc
Kanal debisi, ayrılma;volume_branch;Qb
Kanal debisi, geçiş;volume_transition;Qs
[Macros]
Vs/Vc=(Vs/Vc)
Ab/Ac=(Ab/Ac)
Qb/Qc=(Qb/Qc)
call Cs=Cs Tables;1
call Cb=Cb Tables;0
[Cs Tables]
Cs;Vs/Vc
;0.00;0.10;0.20;0.30;0.40;0.50;0.60;0.80;1.00
;0.35;0.28;0.22;0.17;0.13;0.09;0.06;0.02;0.00
[Cb Tables]
Ab/Ac;Qb/Qc
;0.10;0.20;0.30;0.40;0.50;0.60;0.70;0.80;0.90
0.1;2.10;2.10;2.10;2.10;2.10;2.10;2.10;2.10;2.10
0.2;1.30;1.90;2.90;2.90;2.90;2.90;2.90;2.90;2.90
0.3;1.10;1.40;1.80;2.30;2.30;2.30;2.30;2.30;2.30
0.4;0.99;1.10;1.30;1.50;1.70;2.00;2.40;2.40;2.40
0.5;0.97;1.00;1.10;1.20;1.40;1.50;1.80;2.10;2.50
0.6;0.96;0.97;1.00;1.10;1.10;1.20;1.40;1.70;2.00
0.7;0.95;0.94;0.95;0.98;1.00;1.10;1.20;1.40;1.60
0.8;0.95;0.92;0.92;0.93;0.94;0.95;1.10;1.20;1.40

Örnekte de görüldüğü üzere ayılma/birleşme parçalarında ksi değerleri transit geçiş ve branşman için ayrı ayrı hesaplanmaktadır. Genellikle büyük debili kısım olan taraf transit geçiş tarafı (Cs) ve küçük debili kısım olan taraf branşman (Cb) olarak hesaplara dahil edilir.

Ayrılma ve birleşme parçalarındaki ebatlandırma, imalat ve hesapların nominalliği için dikkate alınmalıdır. Genellikle ayrılma/birleşmeden önceki debi ile transit ve branşman tarafları oranlanarak elde edilen yeni kesit değerleri ayrılma ve birleşme parçalarının şekillendirilmesinde kullanılır.

A yönünden gelerek B ve C yönlerine ayrılan bir kanal parçasının ebatlandırılması şu yöntemle yapılabilir.

A ve C parçaları arasında kalan dirsek parçasının tasarımında R1 dirsek boğazı yarı çapı ve R2 dirsek dış yarı çapı değerleri C parçasının ebatları ile doru orantılıdır. C parçasının paln görünüş üzerinde genişliğine D birim diyecek olursak ve A parçası üzerinde debisine oranla ayrılma ebadı a ise R1 ve R2 değerleri şöyle hesaplanabilir.

R1 = 0.75 x D

R2 = a + 0.75 x D

Bu parça üzerinde yer alacak daralma ve genişleme parçalarında ise minimum eğim 1/7 oranında alınmalı ve buna uygun boy değeri ile imalat yapılmalıdır. Bu eğimden daha yüksek eğim değerleri daralma/genişleme parçalarında türbülansa ve normalin üzerinde yerel kayıp katsayıları değerlerine sebebiyet verebilir.

Sırası ile A,B ve C parçaları debileri Qa, Qb ve Qc ye karşılık geliyorsa ayrılma ve birleşme parçalarındaki b ve c ebatlarının hesaplanmasında aşağıdaki yöntemden yaralanılabilir.

b = a x (Qb /Qa)

c = a x (Qc/Qa)

Bu kısımda a,b,c (mm) cinsinden kanal genişliği, Qa,Qb,Qc (m3/h) cinsinden kanal parçası debisidir.

Ayrılma / Birleşme parçalarında her zaman bir klape veya damper ayar düzeneği bulunmalı, imalattan sonra bu klapelerin ayarları sabitlenerek kilitlenmelidir. Az debili kanal parçalarının ayrılma ve birleşmelerinde T, Y ve W parçalarından başka saplama yöntemi ile de ayrılma birleşme parçaları tasarlanabilir, bu tür parçalarda da her zaman ayar klapesi bulunmalıdır.

Bir dahaki yazımda proje tasarımı için gerekli ön bilgilerin toplanması ve değerlendirilmesi ile ilgili bir makaleyi dikkatinize sunmak istiyorum. Hoşçakalın.