İstanbul Üniversitesi Makine Fakültesindeydik..

Merhaba arkadaşlar;

 

Bundan önceki dönemlerde olduğu gibi firmamızın çalışmalarını tanıtmak, MTH ve e-Hvac yazılımlarının özelliklerini ilk elden sizlerle paylaşmak için çeşitli seminer ve toplantılar düzenliyoruz. Bu seminerlerden sonuncusu 21. Ekim 2011 tarihinde Sn. Yard.Doç.Dr. Kadir İsa hocamızın gözetiminde İstanbul Ünversite Makine Fakültesinde gerçekleştirildi. Bölüm öğrencilerinin katılımıyla gerçekleştirilken seminerin İlk kısmı Kalorifer Hesaplarına yönelik yazılımların tanıtımı, ikinci kısımda ise Klima Havalandırma konularına yönelik yazılımların tanıtımı ve öğrencilerin ileriki zamanlarda karşılaşacağı mesleki yapı ile alakalı forum şeklinde gerçekleşti.

Bundan sonraki dönemlerde yine çeşitli eğitim kurumları ve mesleki dernekler ile ortak seminer ve sunumlarımız devam edecek, bu konulardaki gelişmeleri sizlerle paylaşacağız. Bir önceki seminerimiz Yalova Üniversitesi Kariyer Günlerinde gerçekleşmişti.

 

 

Yalova Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Hüseyin Yıldırım, Meslek Yüksekokulu İklimlendirme ve Soğutma Teknolojileri öğrencilerine mezun oldukları zaman aranılan elemanlar olacaklarını söyledi.

Yalova Üniversitesi Yalova Meslek Yüksekokulu İklimlendirme ve Soğutma Teknolojileri öğrencileri geleceklerine yön verecek “Kariyer Günleri” adlı seminerlere devam ediyor. Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Hüseyin Yıldırım’ın da iştirak ettiği seminer Yalova MYO Konferans Salonu'nda düzenlendi. Seminere Ant Mekanik Sahibi Serkan Özant katılarak öğrencileri bilgilendirdi. Yalova Üniversitesi Yalova Meslek Yüksekokulu İklimlendirme ve Soğutma Teknolojileri Programı tarafından organize edilen seminer Serkan Özant’ın sunumu ile “Mekanik tesisat hesapları ve kariyer planlama” adı altında devam etti.

‘Aranan elemanlar olacaksınız’..

Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Hüseyin Yıldırım semineri sunan Serkan Özant’a bir çiçek ve teşekkür belgesi takdim etti. Yıldırım yaptığı konuşmada, öğrencilerin ilerleyen zamanlarda aranan eleman niteliği taşıyacaklarını ve kariyerlerinin böyle seminerler ile şekilleneceğini söyledi. Yıldırım, “Benim zamanımda şimdiki gibi kariyer günleri yoktu. Bilgi alabileceğimiz yerler kısıtlıydı. Şimdi siz çok avantajlısınız şu anda size işinde profesyonel işyeri sahipleri kariyer günleri eğitimi veriyor” ifadelerini kullandı.

Kariyer Günleri’nin son semineri ise bugün “Ev tipi ve ticari klima sektöründeki gelişmeler ve kariyerde püf noktalar” adı altında İnsan Kaynakları Yöneticisi Mahmut Topaloğlu ve İş Geliştirme Yöneticisi Ali Engin Hız tarafından sunulacak.

Kaynak : Haberci Gazetesi
http://haberci.com.tr/Haber/Kariyer-Gunleri-kariyer-planlama-ile-devam-etti.aspx

AutoCAD'de Kanal Tasarım Esasları..

Merhaba;

AutoCAD üzerinde kanal tasarım usullerini incelediğiniz yazılarımızda sıra kanal tasarımında büyük rol oynayan ebatlandırma ve özel parça seçimine geldi. Bildiniz üzere kanal hesaplarında sıklıkla hız düşüm yöntemi ve sabit basınç düşümü yöntemi gelir. İki yöntemin bir birlerine göre avantajları ve dezavantajları olmakla birlikte kullanıldıkları yerler bakımından ayrıma tabii tutabiliriz. Hesap yöntemindeki en belirgin kriter hesabı yapılacak hattın karakteristiğidir. Örnek vermek gerekecek olursa, garaj havalandırma tesisatı ile bir konferans salonu tesisatı yapıca birbirinden farklı olduğu için hesap yöntemi olarak da bir birinden ayrılabilir.

Hız düşüm yöntemini genellikle dağıtıcı hatlarda, sabit basınç düşümü yöntemini ise toplayıcı hatlarda tercih edebiliriz. Hız düşüm yönteminde tesisat üzerindeki minimum ve maksimum, hız ve debiler dikkate alınarak bir cetvel oluşturulur.

Bu cetvel üzerinde o anda hesabı yapılan hat ile ilgili debiyi yerleştirerek ilgili hız değerine ulaşabiliriz. Yine bu debi ve hız değerini kullanarak kullandığımız kesit tipine uygun eşdeğer çap (m) ve ebatlara ulaşabilir, düz borularda basınç düşümü formülünü işleterek elimizdeki debi, hız, kesit bilgilerini kullanarak basınç düşümü değerine ulaşabiliriz. Örneğimize geri dönecek olursak hesaplarda kolaylığı sağlamak açısından hattımızı oluşturan kanal bölümlerinin özelliklerini bir liste altında toplayalım.

(Not : Yukarıdaki hesap ekranı şirketimizin AutoCAD üzerine geliştirdiği e-Hvac kanal tasarım yazılımından alınmıştır.)

Listemizi oluşturmamızdaki ana sebeplerden bir tanesi kanal bölümlerinin özeliklerinin bir arada görülmesidir. Bu özellikleri –ki bu özellikler hesaplarda hayati rol oynuyor- tespit ederek hesaplarımızda daha rahat ve hızlı olarak çalışacağız. Kanal hesaplarında basınç kaybı ve kanal kesiti bulunmasında hesabı yapılan kanal bölümündeki hava debisi ve hava hızı çok önemlidir. Daha önceki yazılarımda kanal içerisindeki hava hızlarının sınır şartlarını kanal tipine ve kanal debisine bağlı olarak açıklamıştım, kullandığımız kanal malzemeleri pürüzlülük değerlerini de yine geçen yazılarımda anlatmıştım, şimdi işin biraz daha külfetli olan matematik kısmına geçeceğiz ve örnek hattımız için kanal kesitleri ve basınç kayıpları bulacağız.

Basınç kaybı bulmanın ilk basamağı kanal içerisindeki havanın akışkan olarak özelliklerinin incelenmesidir. Bu işlem ile kanal içerisindeki havanın vizkozitesi, yoğunluğu gibi fiziksel değerler elde ediceğiz, bu değer daha sonraki aşamalarda havanın kanal içerisindeki akış durumu ile ilgili bize bilgi verecek.

Havanın yoğunluğu ve kinematik vizkozitesinin belirlenmesi için yine ASHRAE nin tavsiye ettiğini formüllerden yararlanacağız. İlk bilmemiz gerekenler, hesabını yaptığımız kanal bölümlerinin rakımı (m) ve kanal içerisindeki hava sıcaklığıdır (°C). Bu örnekte ashrae ye göre İstanbul’un rakım değeri olan 18 (m) ve klasik tam havalı sistemlerde sevk havası değeri olabilecek 14 °C kanal içi hava sıcaklığını kullanacağız.

hk_denizden_yük = 18 m

hk_kanal_içi_sıc = 14 °C

Buradan hava basıncı ve hava yoğunluğunu hesaplamak için;

hk_hava_basıncı = ((1 - (0.00002253937008 * hk_denizden_yük)) ^ 5.2561) * 101325

hk_yoğ = hk_hava_basıncı / (287.055 * (hk_kanal_içi_sıc + 273.15))

İfadelerini kullanarak istediğimiz denizden yükseklik rakamında ve hava sıcaklığındaki hava basıncına ve havanın yoğunluğu değerlerine ulaşıyoruz. Bu aşamadan sonra havanın dinamik ve kinematik vizkozitelerini hesaplayabilir ve kanal basınç kaybı hesabı için kritik bir evreyi atlatabiliriz.

hk_dviz = (((k / 273.15) ^ 1.5) * ((273.15 + 110.4) / (k + 110.4))) * 0.0000171

hk_kviz = hk_dviz / hk_yoğ

Yukarıdaki işlemleri ywerine getirdiğimizde havanın yoğunluğu ve kinematik vizkozitesi için aşağıdaki sonuçları elde etmemiz gerekiyor.

hk_yoğ	1.227801
hk_kviz	1.45E-05

Bu evrelerden sonra kanal hattının basınç kaybı ve kesitlerinin hesaplanmasında hangi hesap yönteminin seçileceği ve hangi tipde kanal hattı olduğu seçimini yapmamız gerekiyor, daha önceki yazılarımdan dağıtıcı hatlarda hız düşüm yöntemini, toplayıcı hatlarda sabit basınç düşümü yöntemini tercih ettiğimizi söylemiştik, bizde bu örneğimizde Bu hattın ilgili mahalin şartlanmasında kullanılan dağıtıcı bir hat olduğu ve bu yüzdende hız düşüm yönteminin tercih edilmesinin daha anlamlı olacağını yineliyoruz.

Bir sonraki yazımda, kanal bölümünü oluşturan tüm parçaların basınç kayıplarına ve kesitlerine ulaşmak için izlenmesi gereken hesap yöntemlerine değineceğim, hoşçakalın.

Kirletici Partüküllerin Ortamdan Uzaklaştırılması..

Merhaba arkadaşlar;

Bugünkü yazımda bazı kirletici partüküllerin ortamdan uzaklaştırılması için egzost hatlarında tercih edilebilecek hava hızları ile ilgili sizleri bilgilendirmek istedim. Bilgiğiniz üzere hava kanalı tesisatının bir disiplini olan egzost hatları tasarlanması ve projelendirilmesi ayrı bir önem ve tecrübe istiyor.

Özellikle kirli hava haricinde proseslere yönelik egzost hatlarının bileşenlerinden bazılarını Davlumbaz, Kanal sistemi, Filtreler, Egzost fanı olarak sayabiliriz. Yapılacak işin cinsine ve basınç sınıfına göre uygun kanal sistemleri, taşıyıcı ve destek elemanları ile fan tiplerinin seçilmesi ile ilgili daha önceki günlerde yazılarımız olmuştu.

Prosesin cinsine bağlı olmakla egzost edilebilecek kirleticiler genelde Buhar/gaz, duman, İnce hafif toz, endüstriyel tozlar, Ağız veya ıslak toz olarak sayabiliriz. Aşağıdaki tabloda çeşitli kirleticiler için tavsiye hava hızlarını bulacaksınız, Tabiki projenin genliği ve şartnamede daha önceden zikredilen hızlar yoksa baz alınabilecek değerler aşağıdadır.

 

Kirletici cinsi	Hava hızı (m/sn)
Buharlar, gazlar	5-10
Duman	10-13
Çok ince hafif toz	13-15
Kuru tozlar	15-20
Endüstriyel tozlar	18-23
Ağır tozlar	20-23
Ağır veya ıslak tozlar	23 ve üzeri

Bir dahaki yazıda görüşmek üzere, hoşcakalın..

Yüksek Basınçlı Sistemler..

Merhaba arkadaşlar;

Bugünkü yazımızda klasik mekanik tesisat uygulamalarından ziyade daha çok endüstriyel uygulamalarda tercih ettiğimiz Kızgın su, Kızgın yağ ve buharlı sistemlerden bahsedeceğim. Klasik mekanik tesisat uygulamalarında genellikle düşük sıcaklıklardaki akışkanlar tercih edilir. Suyun özgül ısısı yaklaşık 4.19 kj/kgK değerindedir, maliyeti en ucuz buna karşın ısıyı en verimli şekilde ileten akışkanlardan biri de sudur. Bunun yanında endüstriyel uygulamalarda gerek proses için gerekse sarf için daha yüksek sıcaklıklar, basınçlar ve enerji ihtiyaçları hasıl olabilir, bu gibi durumlarda klasik sistemlerin kapasite açısından yetersiz kaldığı durumlarda kızgın sulu, yağlı ve buharlı sistemler tercih edilir.

Kızgın sulu sistemler : TS 2736 ve DIN 4752 standartlarında zikredildiği gibi 2 Ana grupta toplanabilir. Buna göre çıkış sıcaklığı 100 ‘C dan daha yüksek olan ısıtma gruplarına kızgın sulu sistemler diyebiliriz.

Grup 1 : Maksimum çıkış sıcaklığı 130 ‘C ye kadar olan sistemler, yine 2 alt guruba ayrılabilir

Grup 1a : Çıkış suyu sıcaklığı basınç ile sınırlandırılmıştır. Emniyet ventili açma basıncı 1.5 bar ve statik basınç 50 mSS değerindedir.

Grup 1b : Çıkış suyu sıcaklığı sıcaklık ile sınırlandırılmıştır. Emniyet ventili açma basıncı 1.5 bar – 6.5 bar arasında statik basınç 50 mSS değerindedir.

Grup 2 : Maksimum çıkış sıcaklığı 130 ‘C den büyük olan sistemler ve yine Grup1a ve Grup 1b ye dahil olmayan sistemler.

Özellikle blok ve toplu konut gibi saha uygulamalarında, bölgesel ısıtma (köy, kasaba, endüstriyel alanlar) ve özel proses ihtiyaçlarında çıkış sıcaklığı 110 ‘C veya 120 ‘C olan kızgın sulu sistemler tercih edilir. Kullanılan yakıt içerisindeki kükürt miktarı yüksek ise kazana dönüş sıcaklığını yükseltmek ve korozyonu önlemek içinde yine kızgın sulu sistemler tercih edilebilir.

Kızgın yağlı sistemler : Kaynama sıcaklıkları 260 ‘C ve 390 ‘C arasında değişen ısı transfer yağları kullanılan sistemlerdir. Kimya sanayi, kurutma ve pişirme gibi yüksek çalışma sıcaklıklarına ihtiyaç duyulan alanlarda tercih edilir.

Kızgın yağın tercih edilmesindeki en önemli etken diğer sistemlerin aynı sıcaklığa ulaşmak için yüksek basınçlar gerektirmesidir. Kızgın yağlı sistemlerde en üst noktadaki basınç 1 bar kadardır. Bu sayede diğer yüksek basınçlı sistemlerin gerektirdiği güvenlik önlemleri minimize edilmiş olur.

Buharlı sistemler : Buharlı sistemler alçak basınç ve yüksek basınç olarak iki guruba ayrılabilir.

Grup 1 : Alçak basınçlı buharlı ısıtma sistemleri : Buhar basıncı, Buhar kazanları için teknik kurallar TRD 701’e göre maksimum 1 bar olan sistemlerdir.

Grup 2 : yine aynı standarda göre çalışma basıncı 1 bar üzerinde olan sistemlerdir.

Buharın yüksek sıcaklık ve yüksek ısı taşıma özelliği nedeni ile endüstriyel mutfaklar, çamaşırhaneler, tekstil uygulamaları gibi yerlerde tercih edilir. Bunun yanında eğer buhar ihtiyacı az ve lokal ise daha çok buhar jenaratörleri tercih edilebilir.

Bir dahaki yazımda Kızgın yağ ve Buhar ile ilgili bilgilere girişe devam edeceğiz, görüşmek üzere..

64bit MTH sürümü yayınlandı..

Merhaba arkadaşlar;

Uzunca bir süredir üzerinde çalıştığımız 64bit işletim sistemlerinde çalışacak MTH R2011 sürümü yayınlandı. R2011 kullanıcılarının ücretsiz edineceği bu sürümde bir çok ek özellikle beraber özellikle 64bit işletim sistemlerinde MTH kullanılmasına yönelik yapısal değişiklikler yapıldı. Bundan önceki dönemlerde virtual pc vasıtası ile 64bit üzerinde hizmet veren MTH paket yazılımı, artık herhangi bir eklentiye gerek kalmaksızın 64bit işletim sistemlerinde hizmet verebiliyor.

Bildiğiniz üzere MTH paket yazılımları artık release formatında yayınlanıyor, 2 senelik bir süreci kapsıyan release uygulaması ile kullanıcılar 2 sene boyunca yayınlanacak tüm yenilikler ve güncelleştirmelere ücretsiz erişebiliyor. MTH Release’leri sizlere sembolik rakamlarla ulaşıyor. MTH güncellemelerini yapamamış kullanıcılarımız [burayı] tıklayarak MTH Güncellemeri linki ile R2011’e yükseltme yapabilir ve 64bit MTH ‘dan faydalanabilirler.

R2011 kullanıcıları MTH güncelleme sihirbazı ile ücretsiz olarak 64Bit MTH sürümlerine ulaşabilir ve bilgisayarlarına kolayca kurabilirler. Şu anda makalemizi okuyan MTH R2011 kullanıcılarmız aşağıdaki linkleri kullanarak bu işlemi yapabilirler.

[20111014_mth2011_system.exe] ; Bu güncelleme kendini \Windows\system32 altına kuracaktır. Herhangi bir şekilde kurulum başarılı olmazsa, kendini geçici bir klasöre bu .DLL dosyasını kurarak \Windows\system32 altına kopyalayınız. Daha sonra Başlat / Çalıştır / CMD komutlarını uygulayarak DOS komut satırına geçiniz. regsvr32 hasp_com_windows.dll komut satırına yazarak <enter> tuşlayınız.

[20111014_mth2011.exe] ; Bu güncelleme ile MTH paketine dahil tüm programlar 64bit işletim sistemi üzerinde kullanılabilir hale geliyor. Bu güncelleme kendini genel  \Mth2011 dizini altına kuruyor.

Ürün İnceleme : Ulus Yapı'dan Deprem Çözümleri

Deprem önceden bilemediğimiz bir doğal afettir. Bu yüzden ne zaman karşı karşıya kalacağımızı kestiremediğimiz ve her zaman hazırlıklı olmamız gereken bir durumdur. Yaşadığımız çağda, daha önce gerçekleşmiş olan depremlerden elde ettiğimiz veriler ışığında bazı tahminler yapılabilmekte, ayrıca sahip olduğumuz teknolojinin bize kazandırmış olduğu bilgi ve beceriler sayesinde depreme dayanıklı yapılar yapılabilmektedir. Japonya?da meydana gelen 6 ve üzeri depremlerde çoğu yapının hemen hiç hasar görmediğini televizyonlardan, internetten ve diğer medya organlarından görmekteyiz.

Peki, bir binanın deprem anında ayakta kalması, başka bir deyişle yapısal olarak sağlam kalması yeterli midir? Maalesef hayır. Bina sadece kaba bir çelik, beton yığını olarak algılanmamalıdır. İçerisinde yaşamamızı sağlayan tesisat sistemleri ve benzeri pek çok fonksiyon bulunmaktadır. Binanın sahip olduğu mekanik ve elektrik tesisatları sayesinde binalarımız yaşanacak seviyeye gelmektedir. Bu mekanik ve elektrik tesisatları deprem anında zarar gördüklerinde, depremin hemen ardından yapısal olarak ayakta kalmış binada çıkabilecek yangınlar ve benzeri sebeplerle büyük miktarda mal ve hatta can kayıpları oluşması kaçınılmazdır. Yangın tesisatının zarar görmesi, enerji kaynağının kesilerek söndürme işlemini yerine getirememesi ya da acil durum ekipmanlarının çalışamaması, en olası ve ciddi deprem hasarlardandır.

Görüldüğü üzere sadece binanın fiziki olarak ayakta kalması yeterli değildir. Depremden sonra çalışmayan bina bir işe yaramayacaktır. Bu durumda yapıların tesisatlarının depremden, yani sismik etkilerden korunması gerekmektedir. Günümüzde bu konuda bilgi ve tecrübeye sahip kişiler tarafından yapılan mühendislik çalışmaları ve bu çalışmalar sonucunda sismik koruma ürünleriyle güvenli yapılar rahatça oluşturulabilmektedir. Bu yapılan mühendislik hesapları, bağımsız kuruluşlar tarafından sertifikalandırılmış ürünler ile birlikte uygulandığında sağlıklı ve güvenli sonuçlar ortaya çıkaracaktır. Çünkü sertifikası olmayan ürünler ile yapılan sismik korumada, bu ürünlerin nasıl tepki verecekleri önceden bilinmediğinden dolayı, nasıl çalışacakları da kestirilemeyecek ve bu yüzden yapılan hesaplar ile aralarında farklar olabilecektir.

Ulus Yapı, 10 yıldan uzun süredir depreme dayanıklı yapılar üzerine faaliyet gösteriyor. Gün geçtikçe artan tecrübesiyle beraber, sahip olduğu mühendislik bilgisi, uluslararası firmaların sertifikalı ürünlerinden oluşan geniş ürün yelpazesi ve stoklarıyla, yapılardaki tesisatların depreme hazırlanmasını sağlıyor.

Ulus Yapı, mekanik ve elektrik tesisatlar ile ekipmanların depremden korunması ve titreşim yalıtımı alanındaki bilgisiyle, faaliyet alanı projelendirmeden başlayıp, sertifikalı ürün temini ve şantiye süpervizyonu hizmetlerine dek yayılıyor. Yapmış olduğu hastaneler, elçilikler, askeri tesisler, fabrikalar, konutlar, oteller, alışveriş merkezleri gibi pek çok projede sismik koruma alanında çalışmaları bulunan Ulus Yapı, bu projeleri, temsilciliklerini yaptığı Acrefine, Gripple ve Amber/Booth, Loos&Co gibi alanında lider firmaların ürünleriyle gerçekleştiriyor.

Ulus Yapı deprem sonrası fiziki olarak ayakta kalan yapıların tesisat sistemlerini koruyarak, deprem sonrası oluşabilecek can kayıplarını ve maddi zararları (yangın, ekipman kaybından oluşacak üretim kaybı vs.) minimize edip, insanların yaşamlarını sürdürebilmesini ve sanayi kollarının üretimlerine devam edebilmelerini sağlayıp, ülke ekonomisine de katkı sağlamayı amaçlıyor.

 

Kaynak : TesisatMarket Dergisi.

Yangın Tesisatında Hidrolik Hesaplar..

Merhaba değerli arkadaşlar;

Ts825 ısı yalıtım yönetmeliği ile ilgili yazıma devam etmek isterken sizden gelen yorumlar üzerine yangın tesisatında hidrolik hesaplar konusuna değinmenin artık elzem olduğu kanaatine vardım. Arkadaşlar Mekanik tesisat sektörü büyük bir umman, sonsuz bilgi ve deneyim denizi. Tabiki bizler 15 yıllık meslek yaşantımızda çok fırtınalar gördük, şimdiye kadar gemimizi yüzdürmeyi başardık, yalnız bu sene yaşadığımız ekonomik kriz kadar hiç bizi zorlayan günler yaşamamıştık. Biliyorsunuz küresel kriz Türkiye kaynaklı değil fakat rüzgarının bizi rahatsız edeceği ayan beyan ortadaydı. Bu kriz yine sorumsuz yöneticiler sayesinde işten çıkarmalar, iş yeri kapanmaları, büyük ekonomik durgunluk olarak bizlere yansıdı. Basiretsiz yöneticilerin günahını yine bizler çekiyoruz. Allah hepimize kolaylık ve sabır versin.

Gelelim bugünkü yazımızın ana konusuna, arkadaşlar yangın tesisatında boru çapları ve basınç kaybı hesapları belli standartlar ve hesap yöntemleri ile bulunur. Ülkemizde genel geçer yangın standardı Bakanlar kurulu tarafından 12.06.2002 tarihinde 2002/4390 karar sayısı ile yürürlüğe konulan Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik ve NFPA standartlarıdır. İlgili standartlarda Hafif ve Orta tehlike sınıfındaki yapılarda boru çaplarının tablo tahmini yöntemi ile yapılması tavsiye ediliyor, bunun yanında yüksek tehlike sınıfına giren yapılarda boru çapı ve basınç kaybı kesinlikle hidrolik hesaplar kullanılarak yapılmalıdır.

Ülkemizde ve yurt dışında kullanılan hidrolik hesapların basında Hazen-Williams formülü veya Darcy-Weisbach formülü kullanılabilir. Gördüğünüz gibi formüllerin isimleri bu formüllerin geliştirilmesinde katkıda bulunan kişilerden esinlenmiş, inşallah ileride bizimde Ahmet-Mehmet formülümüz olurda, forumlarda eleştiri yapacağız diye dirsek çürütmek yerine bulanlar ile iftahar ederiz. Neyse konuyu dağıtmadan ufak bir hatırlatma yapayım özellikle ikinci formülü yüksel hızlı sistemlerde tercih edebilirsiniz.

Hazen-Williams formülünü açmak gerekirse, 1 metre borudaki basınç kaybını, akma debisi ve boru çapını kullanarak elde ettiğimiz bir formüldür.

P_m = 6.05 x (Q_m ^1.85 / C ^1.85 d_m ^4.87) x 10⁵

Bu formülde;

P_m : 1 metre borudaki sürtünme direnci (bar/m)

Q_m ^1.85: Debi (lt/dk.)

C ^1.85: sürtünme kayıp katsayısı

d_m ^4.87: Boru iç çapı (mm)

Sulu sistemlerde debiyi bulabilmek için sistemin ilgili zonundaki maksimum koruma alanını ve tahmini sprinkler sayısının bilinmesi gerekebilir. Daha önceki yazılarımızda bahsettiğimiz gibi sprinkler koruma alanlarını aşağıdaki tabloda bulabilirsiniz.

 

Tehlike sınıf	Debi (lt/dk)	Süre (dk)
Düşük	1000	45
Orta	2000	60
Yüksek	Hidrolik hesap ile
Yüksek yapılar	Hidrolik hesap ile

Sprinkler sistemlerinde Su debisi ve boru çapı önemli olduğu kadar sistemin dağıtım borularındaki sistem basıncıda büyük önem arzetmektedir. Sprinkler sistemlerinde sadece ilgili debinin ortama aktarılması yangınla mücadele için yeterli bir kriter değildir. İlgili debinin istenilen basınç sınıfında ortama iletilmesi ve oluşacak su sisinin söndürmeye yaptığı katkı göz önünde bulundurulmalıdır.

Sprikler sistemleri genellikle ihtiva ettikleri dağıtım boruları basınç sınıfına göre 3 kısıma ayrılır

 

Düşük basınçlı sistemler	Dağıtım boruları basıncı 12.1 bar altı ve altı
Orta basınçlı sistemler	Dağıtım boruları basıncı 12.1 bar ile 34.5 bar arası
Yüksek basınçlı sistemler	Dağıtım boruları basıncı 34.5 bar ve üstü

Bir dahaki yazımda yangın tesisatında hidrolik hesabın yapılması ile ilgili detaylara bir bakış yapacağız.

Hoşçakalın..

AutoCAD Ortamında Kanal Tasarım Özellikleri..

Merhaba,

Mekanik tesisat işlerinde konfora yönelik uygulamalar üzerine yazdığım yazılarımda sıra AutoCAD ortamında kanal tasarım usullerine geldi. Bundan önceki yazılarımızda daha ağırlıklı olarak mühendislik bilgisi size aktarırken bu yazımdan itibaren herkesin merakla beklediği AutoCAD üzerinde çizim usullerine değineceğiz.

Kanal parçası özellikleri

Kanal tasarımında ana esas dağıtıcı/toplayıcı kanal disiplinlerinin mahal özellikleri de göz önüne alınarak menfezlerden cihazlara kadar dizayn edilmesidir. Bu aşamada kanal imalatı için en kolay, basınç kaybı ve sürtünme dirençlerini en aza indiren, homojen bir hava dağıtımı/toplaması sağlayan, ses ve gürültü problemlerinin en aza indiren bir toplama şekli benimsenebilir. Yukarıda saydığımız maddelerin teorilerini ve ugulama özellikleri detaylarına ilerdeki yazılarımızda değineceğiz.

Kanal tasarımında en önemli bileşenler özel parçalar olarak görülür. Kullanılan kanal kesit tipine (dairesel, kare, dikdörtgen, düz oval) göre sınıflandırılabilen özel parçaları genel başlıklar altına almak gerekirse, Daralma/Genişleme parçaları, Ayrılma/Birleşme parçaları, Menfez/Anemostatlar, tasarıdan kaynaklanan özel parçalar (Dirsek, S, Çıkış ve giriş parçaları, vb.) olarak sayabiliriz.

Daralma/Genişleme parçalarına örnek

Ayrılma/Birlşeme parçalarına örnek

Menfez/Anemostat parçalarına örnek

Tasarıdan kaynaklanan özel parçalara örnek :

Kanal Tasarımında kullanılan bağlantı çeşitleri :

Hava kanalı sistemi, her mahalde bulunan dağıtıcı/toplayıcı menfezler, bu menfezleri bir araya getiren kanal parçaları ve bu kanal parçalarının oluşturduğu kanal hatları olarak tariflenebilir. Hava kanalı hesap ve tasarımında genellikle kanal parçaları belli notasyonlar ile isimlendirilirler, bu isimlendirmede harf, sayı veya özel isimler kullanılabilir. Örnek olarak 1 nolu kanal parçası, 1.1 nolu kanal parçası, a kanal parçası veya ab kanal parçası gibi isimlendirmelere günümüz projelerinde rastlanmaktadır.

Kanal parçalarının birleşerek bir kanal hattından söz edilebilmesi için bu kanal parçalarının ilgili özrl parçalar kullanılarak birbirlerine bağlanması gereklidir. Özellikle ayrılma ve Birleşeme kanal parçaları için standart bir kaç bağlantı şekli vardır, Bu özel parçaları T saplama Y pantalon parçası ve W birleşme parçası olarak tanımlayabiliriz. Ayrılma ve birleşeme özel parçalarındaki dikkat edilmesi gereken asıl husus, özel parça basınç kayıpları hesaplanırken Ayrılma ve Birleşme parçaları dışındaki tüm özel parçaların üzerlerine seçildikleri kanal parçasına özel direnç kaybı yaratmalarıdır. Dolayısı ile hiç bir bağlantısı olmayan düz bir hattan bahsedecek olursak bu hat üzerindeki kanal parçaları için hesaplanan basınç kaybı ve bu kanal parçaları üzerine seçilen tüm özel parçaların basınç kayıpları bu kanal hattının fan dışı basınç kaybını oluşturacaktır. Ancak bu çok az rastlanan bir kanal hattı çeşididir. Genellikle kanal hatları bir çok ayrı branşmana dallanan detaylı bir sistemdir. Bu durumda Ayrılma ve Birleşme parçalarındaki Transit geçiş kısmı ve Branşmana ayrılan kısımdaki özel parçalar üzerlerine seçildikleri kanal parçasına değil bağlandıkları kanal parçasına özel direnç kaybı oluştururlar.

Kanal hatları tasarımında çıkan ebatların üst veya alt ebatlara yuvarlanması gerekebilir. Örneğin 30 cm lik bir asma tavan içerisinde hareket edecek bir hava kanalının max. 25 cm. Yüksekliğini geçmemesi istenebilir. Bu gibi durumlarda kanal imalatını kolaylaştırıcı ebatlara yuvarlama yapılması gerekebilir. Türkiyede çok tercih edilen sistem olan +10 mm ara ile ebatlandırma yapılabilir. Bu durumda kanal ebatları küsüratsız olacak şekilde 110-120-130-vb. şekilde verilebilir. ASHRAE nin tavsiyesi doğrultusunda kanal ebatlandırması yapmak istersek + 50 mm ara ile ebatlandırma yapılabilir. Fabrikasyon imalatlar için daha uygun bir ebatlandırma seçeneği budur. Bir çok kanal parçasından oluşan kanal hatlarında yine imalatı kolaylaştırmak açısından sık ebat değişimi yapılmaz, bunun yerine bir kaç debi değişiminde bir, kanalın A veya B ebadı yenilenebilir. Kanal tasarımında bu esneklikleri göz önüne alarak ebat değişimi (çap da olabilir) yanal eksen veya eksenel bir kanal düzergahı boyunca sabit tutulabilir (asma tavan içerisine sığma gibi)

Sevgili arkadaşlar, bu yazımda kanal tasarımı için AutoCAD uygulamalarına bir başlangıç yaptık, buradaki temel bilgilerimizi kullanarak ilerdeki yazılarımda örnek planlar üzerinde kanal tasarımına geçeceğiz. Hoşçakalın.

Mimari Plan üzerinde Yangın Tesisatı..

Arkadaşlar, Mühendislikte yangınla mücadele konusunda geçen yazılarımda sizleri bilgilendirmiştim, bu yazımda gerçek mimari planlar üzerinde yangınla mücadele usullerine bakacağız. Mekanik Tesisat projelerinde yangınla mücadele projeleri genellikle sıhhi tesisat paftaları ile entegre olarak tasarlanır, sonuçta yangınla mücadele kullandığımız en büyük silahımız su da sıhhi tesisat pastalarına işleniyor ve yangın hidrofor daireleri de yapının ana su ihtiyacını karşılayan su depoları ve sıhhi tesisat kullanma suyu hidroforları ile entegre çalışıyor.

Mimari planlar üzerinde yangınla mücadelede kullanacağımız sprinkler ve yangın dolapları sistemi ile saha paftalarında hidrant sistemini tasarlarken dikkat etmemiz gereken en büyük husus sprink ve diğer aparatların ihtiyacını karşılayacak debiyi sağlamak üzere seçeceğimiz boru çaplarıdır. Yangın dolapları dizaynı 2” boru çapından başlamaktadır başka bir değişle hattın en ucundaki yangın dolabını besleyecek boru çapı 2” den küçük olmamalıdır. Genellikle 4-5 yangın dolabından sonra çapı bir üst çapa taşımakta fayda var. Sprinklerde ise en küçük boru çapımız 1” dir. Sprinkler tesisatı biraz daha fazla eleman barındırdığından bir boru çapı tablosuna ihtiyacımız olacak.

 

Sprink Sayısı	Boru çapı
1-2	1”
3	1 ¼”
4-5	1 ½”
6-10	2”
11-20	2 ½”
21-40	3”
41-100	4”
101-160	5”
160 ve üzeri	6”

Yukarıdaki tabloyu kullanarak planlar üzerinde sprinklerimizi çaplandırıyoruz. Örnek projemizde ifade edicek olursak

Görüldüğü üzere her sprinkden sonra ilgili adedi besleyecek boru çapını tablomuz yardımı ile plan üzerine işliyoruz. Yeşil ile çizilen sprink merkezli daireler sprink etki alanını ifade ediyor. Yangın paftalarında gözterilmesi gerekmemekle beraber, plan üzerinde sprinklerin müdahale edemeyeceği yerleri ortaya çıkardığı için çizilmesinde fayda var. Yeni bir kural olmalakla beraber ana branşmanların sonlandığı yerlerde projeyi okuyanlara kolaylık sağlaması için beslenen sprink adedini de çapı ile beraber projeye işliyoruz. Bu örnek planda 8 Ad. Lik bir sprink hattını planlamış olduk. Tüm bu hatlar proje üerinde en uygun tesisat şaftını kullanarak hidrofor dairesine indirilir.

Tesis ve yapının yangın risk sınıfına göre sprnikler sisteminin herhangi bir besleme koluna bağlanan sprinklerin koruduğu birim kat için en büyük büyük koruma alanı, düşük ve orta tehlike sınıfı için en fazla 4,800 m2 ve yüksek tehlike sınıfı için en fazla 2,300 m2 olmalıdır.

Yine her sprink ana hattı tesisat şaftlarına bağlanmadan önce bir test ve drenaj vana sistemi ile techiz edilmelidir. Ana sprinkler hattı bir superwizor swichli vana ve flow swich ile sprinkler branşmanına bağlandıktan sonra test ve drenaj vana gurubu ile by-pass edilmelidir. Bu by-pass hattının bir ucu en yakındaki pissu giderine bağlanmalıdır.

Bir dahaki yazımda yangınla müdalece için nasıl bir hidrofor dairesi tasarlanması gerekir bu konuyu işleyeceğiz. Hoşçakalın.

Ücretsiz Yangın Tesisatı P&I Şeması..

Merhaba arkadaşlar;

Bugünkü yazımda sizlerle Yangın Tesisatına ile bir P&I şeması (eski tabirle Kolon şeması) paylaşmak istedim. Yangın Tesisatı konusunda ülkemizdeki genel geçer standartlar ve uygulamalara göre dizayn edilen bu yangın kolon şemasının, çalışmalarınız için bir örnek teşkil etmesini temenni ederim.

Birdahaki yazıda buluşmak üzere, Hoşcakalın..

► Dosyayı Buradan İndirebilirsiniz:

[tesisatguncesi-tesisat_yangin_kolon.rar] 136KByte AutoCAD Çizim Dosyası

AutoCad’de İzometrik Mekanik Tesisat Tasarımları III…

 

Merhaba arkadaşlar, izometrik tasarımlar husundaki makalelerimde bu yazımı, kolon şemaları ve basınçlı kaplar konusuna ayırdım. Bildiğiniz üzere ısıtma klima soğutma projelerinde özellikle hava kanalı projelerine ait kolon şemaları izometrik olarak tasarlanıyor. Bu yazımda tasarımlarda dikkat etmemiz gereken bazı çizim ve notasyon gösterim kaidelerine pratik bir bakış yapacağız ve ardından basınçlı kaplar ile ilgili izometrik çizim kaidelerine giriş yapacağız.

İzometrik hava kanalı şeması çizimlerinde genellikle iki temel renk üzerinden hatlarımızı tasarlıyoruz. Sıcak renkler kalın kalemleri tarif edecek şekilde genellikle kırmızı 0.50 mm kalem kalınlığı ile dağıtıcı kanal hatları için, genellikle sarı renk 0,30 – 0.35 mm kalem kalınlığı ise toplayıcı / egzost kanal hatları için tercih ediliyor.

İzometrik şemalarda hatların kendini göstermesi için daha kalın kalem kalınlıklarıda seçilebilir. Bu durumda 0.50 mm ve 0.35 mm arasındaki kalem kalınlıüğı oranları gözetilerek daha büyük kalem kalınlıkları tercih edilebilir.

Özellikle izometrik kanal şemalarında projecinin tasarımına ve hesap yöntemlerine baz alınan hat değerleri detaylı olarak işlenmelidir. Kanal parçası isimleri, kanal parçası debisi (m3/h), kana parçası içindeki hava hızı (m/sn), kanal ebadı (mm, cm), vb. Bilgiler detaylı olarak izometrik şemalarda gösterilmelidir.

İzometrik şemalarda kanal kalınlıkları ihmal edilse bile, kullanılan malzemelerden dolayı oluşacak çizim değişiklikleri ihmal edilmemelidir, mesela galvaniz çelik saç ile, flexible galvaniz saç arasındaki çizim farkı mutlaka belirtilmelidir.

Yine aynı şekilde izometrik şemalar üzerindeki cihaz özellikleri ve cihazların izometrik kaideler gözetilerek çizilmiş halleride izometrik şemalarda yer alması gerekir. İzometrik şemalarda dikkate alınması gereken başka bir hususda cihaz özellikleri ve kanal parçaları listelerinin hesaplardaki formatına uygun olacak şekilde çizime yerleştirilmesidir.

Özellikle cihaz karakteristiklerini belirleyen, AHU ve Egzost fanları ile ilgili tüm hesap doneleri ve seçim bilgileri izometrik şemalarda yer almalıdır. Cihazların nominal kapasiteleri; hava debileri (m3/h), fan dışı basınç kayıpları (pa), varsa ısıtıcı/soğutucu batarya kapasiteleri (w, kcal/h), kullanılan filtre tipleri (Ulpa, hepa, torba, vs.), elektriksel güçleri (kw) çizim özerinde detaylı olarak belirtilmelidir.

Kanal parçaları listelerinde ise, kanal bölümleri isimnleri, bağlantıları, kanal parçası debisi (m3/h), kanal parçası uzunluğu (m), kanal parçası içindeki hava hızı (m/sn), kanal ebatları (mm, cm), kanal parçası malzemesi (galvaniz, flex, vb.) bilgileri yer almalıdır.

Arkadaşlar, autocad’da izometrik mekanik tesisat tasarımları konusunda hava kanalı tesisatları ile ilgili söyliyebileceğimiz ilk bilgilerimiz bunlar, bu aşamadan sonra mekanik tesisatın aslında bütün yükünü omuzlarında taşıyan basınçlı kapların tasarlanması ile ilgili bir giriş yapalım.

Bilgiğiniz gibi basınçlı kaplar, ortam basıncından farklı olmak üzere negatif veya pozitif basınçlarda çalışan ve ilgili basınç sınıfları gözetilerek imalat ve dizayn şartları oluşturulan, kazanlar, tanklar, silolar, vb cihazlardır. Bu cihazlarla ilgili ilk bilmemiz gereken doneler dizayn şartları dediğimiz kriterlerdir. Bu kriterler tankın imalat ve çalışma şartlarını belirlemede kullanılır.

Örnek olarak bir lpg tankı veya bir kızgın yağ kazanı tasarlanırken dikkate alınması gereken dizayn şartları şunlar olabilir. Tip, bombe tipi, hacim, çap, dizayn kodu, işletme basıncı, test basıncı, işletme sıcaklığı, gövde malzemesi, bombe malzemesi, depolana ürün, korozyon payı, ısıl işlem, radyografik kontrol.

Birdahaki yazımda basınçlı kaplar tasarımını açmaya çalışacağım. hoşçakalın

Psikrometride Tekrar Isıtma / Re-Heat II

Merhaba arkadaşlar;

Serinin son yazısında tekrar ısıtma / re-heat üzerine bilgiler vermiş ve konuyu bir örnek ile detaylandıracağımızı belirtmiştik. Yazının devamında örneği dikkatinize sunuyoruz.
İç hava sıcaklığı (trm) : 27 ‘C KT, %50 RH
Oda duyulur ısısı (ODI) : 84,000 kJ/h
Oda Toplam ısısı (OTI) : 159,000 kJ/h
Oda gizli ısısı (OGI) : 75,000 kJ/h
Oda duyulur ısı oranı;
ODIO = 84,000 / 159,000
ODIO = 0.53
İstenilen şartlara göre, psikrometrik diagram üzerinde çizilen oda duyulur ısı oranı doğrusu (ODIO), doyma eğrisini kesmez. trm iç şartları belirtilen konum noktasından itibaren ODIO doğrusunu saat yönünde döndürerek uygun bir kesme noktası seçilir. Bu nokta cihaz çip noktası (tadp) değildir, fakat yakın bir noktadır. Eğriye teğet yada çok düşük sıcaklıklar, donma tehlikesi olduğundan tercih edilmemelidir.
Yeni ODIO değerimizi seçtiğimiz yeni nokta ve eğim ile 0.63 olarak belirliyelim. Y_ODIO = 0.63
Y_ODIO = ODI’ / (ODI’ + OGI)
ODI’ = (Y_ODIO / 1-Y_ODIO) x OGI
ODO’ = 128,000 kJ/h
Tekrar ısıtma miktarı : ODI’ – ODI = 128,000 – 84,000 = 44,000 kj/h bulunur.
Ön ısıtıcı batarya kapasitesini bu yöntem ile bulmuş ve klima cihazımızı şekillendirme konusunda bir adım daha atmış oldu. Bir dahaki yazıda buluşmak üzere, Hoşcakalın..

Sektörden Haberler : Koç Üniversitesi Enerji Tasarrufuyla Öğrencilere Burs Sağlıyor

Elektrik enerjisi ihtiyacının % 100?ünü, ısınma ve sıcak kullanım suyu ihtiyacının % 75?ini Rumelifeneri Kampüsü?nde kurduğu kojenerasyon sistemi ile üreten Koç Üniversitesi, çevreye verilebilecek olumsuz etkilerin sistematik şekilde azaltılmasını amaçlayan ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi belgesi aldı. Koç Üniversitesi, bir yıl içinde enerji ve atıkların geri dönüşümüyle sağladığı tasarruf ile bu kaynağı 19 öğrenciye burs olarak kullandırdı.

Vehbi Koç Vakfı kuruluşu olan Koç Üniversitesi bünyesinde 6 fakülte ve bir yüksekokulda 4 bin 400 öğrenci eğitim görüyor. Kurulduğu 1993 yılından bu yana tüm kaynaklarını her yıl daha fazla burs verebilmek için artırmaya çalışan Koç Üniversitesi, Vehbi Koç Vakfı?nın destekleri ile bugün öğrencilerinin % 60?ına burslu eğitim sağlıyor. Akademik eğitimde mükemmellik merkezi olmayı hedefleyen Koç Üniversitesi, kampüsteki yaşamı da ekolojik yaşama uyum sağlayacak şekilde geliştiriyor.

Bu amaçla, 2005 yılında Koç Üniversitesi Rumelifeneri Kampüsü?nde 2.3 MW?lık Kojenerasyon Tesisi inşa edildi. Entek Elektrik tarafından işletilen tesisle elektrik enerjisi üretilmeye başlandı. Elektrik ve ısı enerjisi ihtiyacını aynı anda karşılayan tesis doğalgaz tüketiminde de önemli tasarruf sağlıyor. Bu yolla, Koç Üniversitesi?nde gereksinim duyulan enerji üretimi sırasında, doğaya salınan karbondioksit miktarında da önemli azalma meydana geliyor. Uygulama sonucu, 534 hanenin ısıtılması durumunda ortaya çıkabilecek kadar az karbondioksit salınımı yapılıyor. Koç Üniversitesi böylece % 75 oranında karbondioksit salınımında azalma sağlıyor.

Koç Üniversitesi?nin 2011 yılında aldığı ISO 14001 Belgesi, kampüste ihtiyaç duyulan tüm hizmetlerin üretimi sırasında çevre performansının izlenmesi ve sürekli iyileştirilmesi temeline dayanıyor. Bu ilkeye dayanarak, Ocak-Haziran 2011 tarihleri arasında Koç Üniversitesi?nde uygulanan atık yönetimi sonucu, sadece kağıt atıkların geri dönüşümüyle bu malzemelerin yeniden üretimiyle oluşabilecek hava kirliliğinde % 74, su kirliliğinde % 35, su kullanımında % 45 azalma sağlandı Plastik atıkların geri dönüşümüyle ise 1.848 KWh enerji tasarrufu elde edildi. Metal atıkların geri kazanımıyla, aynı şekilde enerji tüketiminde % 95, hava kirliliğinde % 90, su kirliliğinde % 97, baca gazı kirletici emisyonunda % 99 azalma yaşanırken, 1088 kg boksit metali, 544 kg kimyasal madde ve 1.904 KWh enerji tasarrufu sağlandı.

Enerji üretimi dışında Koç Üniversitesi?nde evsel atık suların % 95 ? % 97 verimle arıtılarak bahçe sulamada kullanılması da sağlanıyor.

Kaynak: TermoDinamik Dergisi.

Yangınla Mücadele Basınçlandırma Sistemleri..

Merhaba arkadaşlar,

Yangınla mücadelede, ıslak ve kuru tip yangın söndürme sistemleri ne kadar elzemse, Basınçlandırma sistemleride bir okadar gerekli ve hayat kurtarma kapasitesine sahip donatılardır. Bildiğiniz üzere konut dışı yapılarda yapı yüksekliği 21.50 m. , konutlarda ise yapı yüksekliği 51.50 m. Yi geçen tüm kapalı merdivenlerde basınçlandırma sistemleri yapılmalıdır. Yine aynı şekilde 4 bodrum kattan fazla bodruma sahip binalarda ve otoparklarda yangın merdivenlerinde basınçlandırma sistemleri yapılmalıdır.

Bina içi yangınlarda insan hayatı için istatiksel olarak bulunan asıl tehlike faktörü duman zehirlenmeleridir. Özellikle yüksek yapılarda yüksek tutuşma sıcaklığına ve az duman yayma özelliğine bağlı olarak seçilen yapı bileşenleri ve mobilya ile aksamlar tercih edilmektedir. Hal böyle olunca hem yangının yayılmasını önlemek hemde duman oluşumunu yönlendirmek ve tahileye etmek için yangın basınçlandırma sistemleri elzem hale gelmiştir.

Duman tahliye ve basınçlandırma sistemlerini anlamak için birazda duman hareketini oluşturan etmenleri incelemekte fayda var. Yangın anında ortama yayılan ve yangınla mücadeleyi ve tahliye işlemlerini güçleştiren duman hareketleri belli başlıklar altında irdelenebilir, bunlar ısıl genleşme, yangın sonucu oluşan sıcak gazların etkisi , baca etkisi ve rüzgar etkisidir. Bu faktörlerden pencerelerin kırık olmadığı zamanlarda sıcak gazların etkisi daha büyükken, bina yüzeyinde açıklıklar ve/veya kırık pencereler varsa baca etkisi daha büyük olur.

Yangınla mücadelede özellikle yangın merdivenlerinin basınçlandırılması büyük önem taşımaktadır. Basınçlandırılan merdiven kovası ile bina kullanım alanları arasındaki basınç farkı en az 50 Pa olmalıdır.

Öncelikle basınçlandırma hesabına dahil edilecek mahallerin yapısal özelliklerine bir bakalım.

Merdiven kovası : 3 m x 3 m = 18 m2 x 3 m = 54 m3

Koridor : 1.5 m x 9 m = 13.5 m2 x 3 m = 41 m3

Bina kat adedi : 10

Normalde yangın sınıfına ve ortamdaki yanıcı maddelerin fiziksel özelliklerine bağlı olmakla beraber, yangın mahallinde ortam sıcaklığı 600°C kadar çıkabilmektedir. Yangın merdivenlerini çevreleyen kaçış yolları ise, zaten BYKY 2002’ye göre yangın mahallinin tahliye edilmesi amacı ile uygun kriterler gözetilerek tasarlanacağı için yangın mahalli şartlarından uzak olacaktır.

Yangın mahallindeki sıcak gazlarıni komşu mahaller ile arasında yarattığı basınç farkı aşağıdaki denklem ile ifade edilebilir.

Bu formülde;

Pf : Yangının sebeb olduğu basınç farkı (Pa)

g : yerçekimi ivmesi (m/sn2)

Patm : mutlak atmosferik basınç (Pa)

R : Evrensel gaz sabiti (J/KgK)

TD : dış ortamın mutlak sıcaklığı (K)

TF : yangın bölmesi mutlak sıcaklığı (K)

h : Yangın bölmesi yüksekliği (m)

hn : nötral düzlemin yüksekliği (m)

Bu kısımda bahsi geçen nötral düzelem, yangın sebebi ile oluşan maksimum şartlar ile (basınç, sıcaklık, vb.) mahal normal şartları arasındaki değerlerin eşitlendiği düzlem bölgesidir. Ortamlar arasındaki basınç farkı zaten TYKY 2002 de zikredildiğinden dolayı bu formülü işletmeden direk olarak hava debisi formülünü irdeliyebiliriz. Yangın merdiveni gibi basınçlandırılan hacimlerde, pencere kullanılmadığı durumlarda, sızıntı alanlarından geçen hava debisinin bulunması gerekicek, bunun için ASHRAE de dahil olmak üzere bir çok yöntem ve formül mevcut, ben biraz daha basit olan aşağıdaki formülü uygulayarak tespit edilen basınç farklarındaki sızıntı miktarını ve dolayısı ile yangın merdiveni basınçlandırma fanı debisine ulaşacağım.

Q = 0.83 x Ae x √P

Bu kısımda

Q : hava debisi (m3/s)

0.83 : boyutsuz katsayı BS 5588 Part 4’e göre

Ae : toplam efektif sızıntı alanı (m2)

P : ortamlar arasındaki basınç farkı (Pa)

Ae toplam efektif sızıntı alanı için yangın merdiveni ile kaçış koridorunu ayıran tek kanatlı yangın kapısı için 0.01 m2 ile 0.03 m2 değeleri arasında bir değer tespit edilebilir tabiki en doğru seçim üretici kataloglarından alınacaktır. Basınç farkı hesabında en kritik değerlerden olan efektif sızıntı alanı yangın merdiveni kapısında eşik ve pervazlardaki sızıntı aralıkları dahil göz önünde bulundurulmalıdır.

Bu örneğe göre zemin kattaki ana tahliye kapındaki sızıntı alanı, 0.04 m2 ve diğer 9 kattaki yangın merdiveni sızıntı alanı ise 9 x 0.03 m2 = 0.27 m2 olmak üzere toplam 0.31 m2 olmaktadır, istenilen basınç farkının 50 Pa olduğunu göz önüne alırsak, formülden

Q = 0.83 x 0.31 x √50

Q = 1.82 m3/sn = 6600 m3/h

Değeri bulunacaktır. Burada hassasiyetle üzerinde durulması gereken nokta, 50 Pa basınç farkı istenilen durumlarda bulunacak debinin, yangın anında sızıntı aralığında istenilen 1 m/sn hava hızı ile debi hesaplanması durumundaki hallerden küçük çıkabileceğidir. Bu yüzden iki sistem karşılaştırılmalı ve büyük debi tercih edilmelidir.

Yinede tekrarlamak gerekirse, yangın basınçlandırma sistemleri için bu işin kaynağına inen, ekmek parasını bundan çıkartan yangıncı firmalardan destek almakta fayda var, herzaman söylediğim gibi bir mekanik tesisat projesinin %75’i cihaz ve marka bağımsız tamalanabilir, yalnız geri kalan %25 hesap ve tasarım süreci bu aşamadan sonra seçilecek cihaz ve markalara bağlıdır, bu sebebten eskiden kalma alışkanlıklar ile proje üzerinde marka olmaz demiyerek seçilen cihazları ve markaları (veya muadili) ibaresi ile projeleriniz ekleyiniz.

Son cümlelerimi konu dışı yazacağım, biliyorsunuz Mekanik tesisat engin bir deniz gibi, hele birde AutoCAD ile bu iş bütünleşince ferdi başarılar daha da kıymetli oluyor, TesisatGuncesi.com blog sitemize Mekanik Tesisat veya Autocad  çözümleri konularında makale göndermek isterseniz sizlere gereken yardımı sunacağız, bilgilerinizi paylaşmanız dileği ile, hoşçakalın.

AutoCAD’de Örnek Bir Kalorifer Projesi IV

 

Merhaba arkadaşlar,

Bugünkü yazımda, ısıtma klima soğutma projelerinin tasarlanmasında dikkat edilmesi gereken hususlardan, kalorifer tesistına ait olanları irdelemeye devam ediyoruz. AutoCAD’de örnek bir kalorifer projesi yazımda çizime başlama ve hesaba başlama ile ilgili püf noktalarını öğrendiniz, bu yazdıda da kalorifer tesisatı projesi çizmeye başlamadan önce yapmamız gerek K Değeri hesabı ve buhar geçişi ve yoğuşma hesaplarına bakacağız.

Bildiğiniz üzere, bir mahalin ısıtma ve soğutma yüklerini bulmak için bazı hesaplama usullerinden yararlanıyoruz, bu hesap usullerinde kullanılan bir çok kat sayı ve hesap yöntemi ise ilgili hesabın dahil olduğu, DIN, TS, ASHRAE gibi standartlar ile tespit ediliyor. Ülkemizde ısıl hesapların yapılması için gerekli yapı bileşenlerinin ısı iletim katsayıları ve bina ısı yalıtım hesapları TS 825 nolu, 2000 yılına ait kanun ile zorunluluk haline gelmiştir.

Önceki yazımızda bu standarda atıf yaparak, MTH Paket yazılımın bir modülü olan MTH için K Değeri Hesabı ile ısı iletim katsayıları hesabını tamamlamıştık. Isı iletim katsayıları hesabında birinci geçer kural, TS 825’de geçen ısı bölgelerine göre bir yapı malzemesinin ısı iletim katsayısının bu standartda zikredilen maksimum değeri aşmamasıdır. Eğer mimarların hayali bir güneş evi veya piramit benzezi fantastik bir yapı ile ilgili çalışmıyorsanız, muhtemelen kullanacağınız malzemeler ve yapı bileşenlerinin ısı iletim katsayıları bu ilgili sınır değerleri altında kalacaktır. Isı bölgelerine göre bir yapı malzemesinin maksimum ısı iletim katsayısı aşağıdaki tablodaki kadar olabilir.

	UD	UT	Ut	Up
1. Bölge	0.80	0.50	0.80	2.80
2. Bölge	0.60	0.40	0.60	2.80
3. Bölge	0.50	0.30	0.45	2.80
4. Bölge	0.50	0.25	0.40	2.80

Bu tabloda;

UD : Dış duvar ısı iletim katsayısı (W/m2K)

UT : Çatı ısı iletim katsayısı (W/m2K)

Ut : Toprak temaslı döşeme ısı iletim katsayısı (W/m2K)

Up : Dış pencere ve kapı ısı iletim katsayısı (W/m2K)

Örnek projemiz için ısı iletim katsayılarını bulduktan sonra, TS 825 normunda geçen ikinci hesap kontrolü bizi bekliyor, bildiğiniz üzere yapı bileşenlerinin zaman içerisinde ısı iletim özelliklerini, yapı malzemelerinin kimyasal özelliklerini, görünüş ve işlevlerini bozan rutubet ve nemi kontrol altına alınması gerekecektir. Bazı mahallerde duvarlarda ve tavanlarda özellikle küf ve mantar oluşmöası ile kendini belli eden yoğuşma problemleri özellikle projenin bu safhasında belirlenerek daha oluşmadan önlem alınabilir ve giderilebilir.

TS825 içerisinde buhar geçişi ve yoğuşma olarak adlandırılan bu durum, basit bir iki hesap ile tespit edilebilir ve sınır değerlerin içinde kalıp kalmadığı irdelenebilir. Bu hesap çeşidinde özellikle yapı bileşenini oluşturan yapı malzemeleri katmanları arasındaki sıcaklık farkları ve doymuş su buharı değerleri dikkate alınıyor.

Yoğuşmayı kısaca tabir edecek olursak, ASHRAE nin tavsiye ettiği standart atmosfer hesap yöntemine göre, soluduğumuz hava çişitli gazların bir karışımıdır, bu gazlardan bir taneside su buharıdır. Su buharı havanın termodinamik özelliklerine göre çeşitli davranışlar sergiler, örnek olarak konfor uygulaması dediğimiz 24 °C ve %50 RH değerlerinde 1 kg hava içerisindeki nem miktarı yaklaşık 9.35 gr/kg dır. Buradaki RH ifadesi izafi nem miktarı olup aynı kuru termo metre sıcaklığında havanın taşıyabileceği maksimum nem miktarının oransal ifadesidir. Bu örmekte geçen değerlerleri MTH için Psikrometrik diagram yazılımı ile çok rahat bir şekilde bulabilirsiniz.

Şekilde görülen 1 noktası 24°C kuru termometre sıcakılığına ve %50 RH izafi neme sahiptir. Bu değerler hemen hemen oturma odası veya yatka odası konfor değerleri ile örtüşmektedir. 1 noktasının bir diğer standart atmosfer özelliği ise çiğlenme noktasıdır.Çiğlenme sıcaklığı hava içerisindeki su buharının, buhar fazından su fazına geçiş sıcakılığdır. Bu örnekte 12.94 °C kuru ve yaş termometre sıcaklığına denk gelmektedir.

Bu küçük psikrometrik hatırlatmadan sonra yoğuşma konusuna geri dönelim, Mahalimizi çevreyen yapı bileşenlerini yüzey sıcaklıkları ve bu yapı bileşenlerini oluşturan yapı malzemeleri katmanları arasındaki sıcaklıklar, bu yapı bileşenlerinde bir yoğuşma olup olmıyacağını belirler. Şekilde bir yapı bileşenini oluşturan yapı malzmeleri katmanları arasındaki doymuş su buharı basıncı grafiğini görüyorsunuz.

1-2-3-4 nolu katmanlar arasında, iç yüzeyden dış yüzeye doğru olmakla berber, doymuş su buharı basıncının düşüşünü izlliyebilirsiniz. MTH için K değeri hesabı modülünde katmanlar arasındaki sıcaklık ve doymuş subuharı basıncı değerleri otomatik olarak hesaplanıyor.

Yoğuşma ve buhar geçişi hesap penceresindeki dört sekmeyi sıra ile gezerek ilgili hesapların otomatik olarak yapılmasını sağlıyabilirsiniz. Yoğuşma ve buhar geçiş hesaplarındaki kriter yoğuşan suyun miktarının 1 kg/m2 den küçük olması ve buharlaşan suyun kütlesinin yoğuşandan fazla olmasıdır. Bu kritik kontrolü ve diğer hesapları MTH için K değeri hesabı sizin için kolaylıkla yapabilmektedir.

Kalorifer projemizi oluşrutan tüm yapı bileşenleri için örnek uygulamayı yapmak sadece dakikalar alıyor, sizede çayınızı veya kahvenizi içmek için bol bol vakit kalıyor. Bir dahaki yazımda örnek kalorifer tesisatı projesi için ısı yalıtım formu hazırlanmasını irdeliyeceğiz. Hoşçakalın.

By-Pass Oranları..

Merhaba arkadaşlar;

Merkezi sistem klima satrallerinde yüksek debili sevk havasını şartlandırmak ve istenilen konfor şartlarında tutabilmek için soğutma yükünün dikkatlice analiz edilmesi ve klima cihazının projeye uygun seçilmesi esastır. Uygulamada sistem üzerinde tam kontrolü sağlamak için her zaman diğer karışım ve kontrol aparatları sistemde techiz edilir, pik yükün değişmesi, dizayn değerlerinin gün içindeki dış ortam şartlarına uymaması, vb bir çok nedenden ötürü otomatik kontrol ve bina yönetim sistemleri projeye eklenmelidir. Bunun yanında klima satrallerinin etkin olarak tam istenilen şartlarda çalışması için elimizdeki en etkin enstürüman by-pass faktörüdür. Kabaca serpantinden şartlanmadan geçen hava olarak tanımlıyabileceğimiz by-pass havası, havanın projelendirilmiş santralden çıkış noktasına ulaşılabilmesi için göz önünde bulundurulmalıdır.

Çeşitli uygulamalar için tercih edilebilecek by-pass faktörü aşağıda dikkatinize sunulmuştur.

Konutlar : 0.3 ile 0.5
Küçük mağazalar : 0.2 ile 0.3
Alışveriş merkezleri : 0.1 ile 0.2
Fabrikalar : 0.05 ile 0.1
Hastane ameliyat odaları : 0 ile 0.1

Oranlardan anlaşılacağı üzere ortama gönderilecek sevk havası noktasının en hassas şekilde belirlenmesinde düşük by-pass oranlarını tercih etmek daha uygun olacaktır.

MTH için psikrometrik diagram yazılımında by-pass oranı kullanıcıya sunularak daha hassas bir hesap yapılması sağlanıyor. 16 çeşit hazır proses içinden seçeceğiniz projenize uygun prosesler içerisinde by-pass oranının değişiminin sevk havası sıcaklığı üzerindeki etkisi aşağıdaki proseslerde açıkca görülüyor.

Şekil.1 by-pass oranı 0.1

Şekil.2 by-pass oranı 0.2

Birdahaki yazıda görüşmek üzere…

AutoCAD’de Örnek Bir Kalorifer Projesi III..

Merhaba;

Geçen yazımda özellikle kalorifer tesisatlarında boru çaplandırması ile ilgili bilgilerimi sizlerle paylaşmıştım, bu yazımda ise örnek kalorifer tesisatı projemize ısı yalıtım formunun hazırlanması ile devam ediyoruz.

Binalarda enerji verimliliği ile ilgili olarak 29 Nisan 1998 tarihinde yayımlanan tavsiye niteliğindeki, TS 825 "Binalarda Isı Yalıtım Kuralları" standardı; 14 Haziran 1999 tarih ve 23725 sayılı resmi gazetede yayımlanarak ve bu standardın paralelinde hazırlanan "Binalarda Isı Yalıtım Yönetmenliği'nin" 08 Mayıs 2000 tarih 24043 sayılı resmi gazetede yer alması ile 14 Haziran 2000 tarihinden itibaren uygulaması zorunlu standart olarak yürürlüğe girmiştir. Yeni inşa edilecek bütün yapılarda ve mevcut yapıların alanlarının %15’i ve daha yukarı oranlarda tadilat işlerinde ısı yalıtım projesinin yapılması zorunludur. Isı yalıtım hesaplarında özellikle göz önüne alınması gereken bir kaç faktör vardır, bu faktörler binanın mimari özellikleri, ısıtma sisteminin karakteristiği, iç ve dış iklim koşulları, güneş enerjisi ve iç ısı kazançlarıdır.

Isı yalıtım projesi binanın dış yapı kabuğunun yapısal özellikleri ile ve bu yapı kabuğunun enerji transferinin izin verilen sınır değerler içinde kalması ile ilgilenir. Yapı dış kabuğunu oluşturan Dış duvar, Dış pencere, Çatı, Toprak temeslı döşeme, vb. Yapı bileşenlerinin hesaplanan ısı iletim katsayısı (k) değerlerinin yönetmeliğe uygun olması ve yoğuşma ve buhar geçişininde yine izin verilen değerler içinde kalması gerekir. Bunun yanında uygun olmayan k değerleri ile de yine uygun bir ısı yalıtım formu hazırlanabilir, bu tamamen yapının mimari karakterisliğine ve saydam/opak alanların oranına bağlıdır.

Isı yalıtım projesinde belirtilmesi gereken binanın özgül ısı kaybı ve yıllık ısıtma enerjisi ihtiyacı çizelgeler halinde hazırlanmalı ve idareye Isı yalıtım projesi başlığı altında sunulmalıdır. Bahsi geçen çizelgeleri hazırlamak çok zor olmamakla beraber devamlı tekrarlanan işlerde hata yapma payının yüksek olması nedeniyle ve zamandan tasarruf edilmesini sağlamak için bizler ısı yalıtım hesaplarında MTH için K Değeri Hesabı yazılımını tercih ediyoruz. Birkaç tıklama ile birlikte ısı yalıtım formu hazırlanabiliyor.

Isı Yalıtım projesi hazırlanmasındaki ilk basamak yapının ısı ihtiyacı kimlik belgesinin hazırlanmasıdır. Isı ihtiyacı kimlik belgesi projeyi yapan projeci ve yapının bilgilerinin yer aldığı standart bir föydür. Bu form üzerinde ayrıca ısı yalıtım hesapları ile ortaya çıkan yapının müsade edilen maksimum yıllık ısıtma enerjisi ihtiyacı ile hesaplanan yıllık ısıtma enerjisi ihtiyacı bilgileri, Binanın enerji verimliliği indeksi bulunur.

Binanın özgül ısı kaybı hesabı çizelgesini hazırlamak için binayı oluşturan dış yapı kabunun mimari plan veya görünüş resimlerinden irdelenmesi gerekecektir. Dış pencereler için yapının hangi yönünde hangi bileşenin ne kadar alan kapladığının hesaplanması gerekecektir. Ayrıca gölgeleme faktörleri olan r ve gL değerleride yine dikkate alınmalıdır.

r=0.8 ayrık ve az katlı binaların bulunduğu bölgelerde,

r=0.6 Ağaçlardan kaynaklanan gölgelemeye maruz,

r=0.5 Bitişik nizam veya çok katlı binaların bulunduğu bölgelerde.

gL=0.85 Tek cam için

gL=0.75 Çok katlı cam (berrak) için

gL=0.50 ısıl geçirgenlik değeri 2.0 watt/m2K olan ısı yalıtımı üniteleri için

Bina özgül ısı kaybı (H) değeri H = Hi + Hh yoluyla bulunur. Bu formuüldeki Hi iletim yoluyla ısıkaybı, Hh ise havalandorma yolu ile ısı kaybıdır.

Hi = nAxU + IxUi değeri ile tespit edilir. Bu forlüde AxU binanın tüm dış yüzeylerinden oluşacak ısı kaybını, IxUi de ısı köprüleri ile oluşabilecek ısı kaybını sembolize eder.

nAxU = UDxAD + UpxAp + 0.8 + UTxAT + 0.5 + UtxAt + UdxAd + 0.5 + UdiscxAdisc olarak bulunabilir.

Buna göre binayı çevreleyen dış yapı kabuğuından oluşacak nAxU değeri ile ısı köprülerinden oluşacak IxUi değeri bina özgül ısı kaybının bulunmasında Hi değerinin tespit edilmesi için kullanılır. Havalandırma yoluyla oluşacak ısı kaybı değerinin bulunması için aşağıdaqki yöntem kullanılabilir.

Hh = 0.33 nh x Vh

Bu förmülde

Hh : havalandırma yoluyla oluşan ısı kaybı (W/K)

0.33 : ortalama iç hava yoğunluğu x ısınma ısısı

nh : değişim katsayısı

Vh : Bina bürüt hacmi (m3) ( 0.8 x Bina hacmi)

Olarak kullanılabilir.

Isı yalıtım formu hazırlanmasında son aşama, Yıllık ısıtma enerjisi ihtiyaç çizelgesinin hazırlanmasıdır. Bu çizelge bina özgül ısı kaybı değeri, aylık sıcaklık farkları ve güneş ısı kazançlarını da dikkate alarak kazanç kullanım faktörü oluşturur ve binanın yıllık ısıma ihtiyacını tespit eder.

Kazanç kullanım faktörünü açmak gerekirse, yapının ısıtma ihtiyacının azaltılmasını sağlayacak, ısı kaybı değerinin güneş ve iç kazançların toplanıma oranlanmasına kazanç kullanım faktörü diyebiliriz.

KKOay = ( F g ay + F i ay ) / ( H x (T i ay – T d ay)

Bu formülde

F g ay : Aylık ortalama güneş enerjisi kazançları (W)

F i ay : Aylık ortalama içn kazançlar (W)

H : bina özgül ısı kaybı (W/K)

T i ay : aylık ortalama iç sıcaklık (°C) (19 alınır)

T d ay : aylık ortalama dış sıcaklık (°C) (8 alınır)

Son olarak bu hesap için olması gereken enerji ihtiyacı ve hesaplanan enerji ihtiyacı değerleri kontrol edilerek hesabın standarda uygunluğu kontrol edilir. Hesaplanan ısıtma enerji ihtiyacı değeri, bu hesap için olması gereken ısıtma enerji ihtiyacından küçük veya eşit çıkmalıdır. Bu hesaplar sırasında da kullandığımız bir çok tablo ve katsayı mevcuttur. Isı yalıtım standardını daha iyi anlamak ve özümsemek istiyorsanız benim tavsiyem Makine mühendisleri odası yayını olan Binalarda ısı yalıtım proje hazırlama easaları, yayın no MMO/247/2000 kitabını edinmenizdir. Tabiki bu yayını edinmekle işleriniz hızlanmıyacak, projelerini bir anda çözülmeyecektir, eğer böyle bir sihirli deynek arıyorsanız adresi biliyorsunuz MTH için K Değeri Hesabı.

Bir dahaki yazımda ısı kaybı hesabına bir giriş yaparak AutoCAD’de örnek bir kalorifer projesi çalışmamıza hız katmış olacağız. Hoşçakalın.

Ürün İnceleme : Ezinç'ten Superline XL FSB Meander Selektif Yüzeyli Güneş Kolektörü

Ezinç A.Ş.?nin geçtiğimiz yıllar itibariyle üretimini gerçekleştirdiği ve yurtdışı pazarlarında satışını yaptığı, ilk olarak Trabzon?da yapımı Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından gerçekleştirilen Trabzon 2000 Kişilik Öğrenci Yurdu projesinde kullanılan Low Flow akışlı, Superline XL FSB Meander (Kıvrımlı Tek Kanallı Absorberli) Güneş Kolektörü, klasik selektif yüzeyli bakır borulu güneş kolektörlerden farklı olarak, içerisinde bulunan ısı taşıyıcı bakır boru dağılımında değişiklikler göstermektedir. Klasik güneş kolektörlerinde paralel ızgara şeklinde dağıtımı gerçekleştirilen ısı taşıyıcı boruları, Superline XL FSB Menader Güneş kolektörü?nde kıvrımlı ve tek kanal bakır boru şeklinde (serpantin şeklinde) bulunmaktadır. Bu özellik düşük ışınım miktarına ve güneşlenme süresine sahip yerlerde; örneğin ülkemizin kuzey bölgelerinde Low Flow (düşük akışlı) işletim şeklinde yüksek verimlerin alınmasını sağlamaktadır. Bu kolektörlerin Low Flow (düşük akışlı) işletme şeklinde 1 m²den geçmesi gereken minimum 15 litre/h m², maksimum debi miktarı 30 litre/h m² olarak belirlenmiştir.

Kaynak TesisatMarket Dergisi.

AutoCAD’de Boru Çaplandırma III

Merhaba arkadaşlar,

Bugün, Kalorifer tesistı tasarımı konumuza bir virgül koymak istedim, nedeni ise yazı dizisinin ilerliyen bölümlerinde de işimize yarıyacağını düşündüğüm, mekanik tesisat projelerinde boru çapı seçimi ile ilgili pratik notlar vermek isteyişimdir. Bildiğiniz üzere mekanik tesisat projelerinde ısıtma klima soğutma tesisatları için proje tasarımları yaptığımızda, ısıl transfer için gerekli olan enerji taşınımımı genellikle soğutucu, ısıtıcı akışkanlar ile yapıyoruz.

Bu akışkanlar içerisinde çoğunlukla kullandığımız akışkanlar; su, hava, soğutucu gazlar vb dir. Bu yazımda özellikle sıhhi tesisat, kalorifer, yangın, havalandırma gibi tesisat disiplinleri için pratik boru çapı seçim tabloları ve abaklarını sizin dikkatinize sunucağım. Bu abaklar ile AutoCAD’de mekanik tesisat projeleri tasarlarken sıkça karşınıza çıkacak –acaba boru çapı ne olmalı- sorusuna bir cevap bulacaksınız. Gerçi bu soruyu sormadanda projelerini tasarlıyabilirsiniz, MTH için Proje Hesapları v2.4 modülü, mekanik tesisatta proje hesapları olarak adlandırdığımız küçük hesaplara dahil 12 çeşit hesabı sizler için bir hesap makinesi kıvraklığında hesaplıyor zaten.

Öncelikle sıhhi tesisat için, boru çapı tablosu vermek istiyorum. Bildiğiniz üzere kullanma suyu boru çapı soğuk su ve sıcak su olmak üzere iki farklı kriter dikkate alınarak bulunuyor. Kullanma soğuk suyu için genellikle Yükleme birimi (YB) diye adlandırdığımız vitrifiyelerin 5 mSS akma basıncı altında vermiş oldukları maksimum su debisi dikkate alınıyor.

Buna göre kullanma soğuk suyu tablosunu vermeden önce çeşitli vitrifiyelerin YB katsayılarına bakmakta fayda var.

Vitrifiye	YB
Banyo – Duş	2.5
Eviye – Şofben	1.0
Çamaşır musluğu	1.0
Lavabo bide	0.5
Hela – Pisuar	0.5
Kurna	2.5
Bulaşık mak. Musluğu	1.0

Yükleme Birimleri sistem debisininde boyutsuz bir katsayısı olduğunu düşünürsek, boru çapı ve hidrofor seçimlerinde de yükleme birimleri Lt/Sn. Birim dönüşümü yapılarak tesisatın ve yapının her hangi bir noktasındaki su ihtiyacı tespit edilebilir.

Q = 0.25 x √ YB

Bu formülde

Q (Lt/sn) Su debisi

0.25 Katsayı

YB Vitrifiye yükleme birimi katsayısı

Örnek olarak 125 YB olan hidrofor başlangıcındaki YB katsayısı 10 m3/h su debisine denk gelecektir.

Kullanma soğuk suyu tesisatında hız limitleri göz önüne alınarak hız, çap, basınç kaybı abaklarında yaklaşık olarak kullanılacak boru çapları tablosu aşağıdaki gibidir.

YB	Çap
1.5 ‘e kadar	½”
6.0	¾”
15	1”
41	1 ¼”
150	1 ½”
250	2”
800’e kadar	2 ½”

Kullanma sıcak suyunda ise Musluk Birimi (MB) olarak adlandırılan katsayıları kullanıyoruz. Bu katsayılar ise YB ile aynı mantıkta hazırlanmış olup, kullanma sıcak suyunda tercih edilen 65 °C sıcaklığa göre çeşitli faktörler ile YB ‘lerin düzeltilmiş halidir. Buna göre çeşitli kullanma yerleri ve vitrifiyelerdeki MB tablosu şöyle oluşuyor.

Vitrifiye	MB
Banyo – Duş	2.0
Eviye – Şofben	1.0
Çamaşır musluğu	1.0
Lavabo bide	0.5
Kurna	2.0

Yine MB katsayılarına göre kullanma sıcak suyu tesisatlarında, sistem üzerindeki minumum ve maksimum hızlar göz önüne alınarak çap tablosu aşağıdaki gibi tercih edilebilir.

MB	Çap
1.5 ‘e kadar	½”
4.5	¾”
12	1”
25	1 ¼”
40	1 ½”
50	2”
100	2 ½”
150 ‘ye kadar	3”

Kullanma sıcak suyunda eğer bir boyler cihazı ve sirkülasyon devreside varsa pratik olarak sirkülasyon hattının çapınında aynı yerdeki kullanma sıcak suyu hattının çapını kullanarak tahmin edebiliriz. Bunu için aşağıdaki kullanma sıcak suyu sirkülasyon hattı boru çapı tablosunu kullanabiliriz.

Kullanma sıcak su hattı çapı	Sirkülasyon hattı çapı
½”	½”
¾”	½”
1”	½”
1 ¼”	¾”
1 ½”	1”
2”	1 ¼”
2 ½”	1 ½”
3”	2”

Kalorifer tesisatlarında boru çapı ve basınç kaybı değerleri yine kesin hesap ile yapılması gerekmekte olup, pratik olarak 90/70 rejimli bir sistemde tesisat üzerindeki klasik su hızları düşünülerek dikişli borular için aşağıdaki çap tablosu kullanılabilir. Isıl yükleri tarif etmekte kullandığımız MKS birim sistemi Kcal/h ve SI birim sistemi Watt değerlerine göre tespit edilen hat yüklerinden boru çapı tahmini yapabiliriz.

Kcal/h	Çap
2,479 ‘a kadar	½”
5,999	¾”
11,999	1”
23,999	1 ¼”
34,999	1 ½”
69,000	2”
114,999	2 ½”
164,999	3”
249,999	4”
600,000	5”
600,000 yukarısı	6”

Bu tablo 90/70 °C çalışma rejimine ait, 20°C dt ile çalışan bir sisteme aittir. Bu tabloyu soğutma suyuna uygulamak isterseniz değerleri 20’ye bölüp, soğutma sisteminizin dt değeri ile yeterli olacaktır. ;)

Sanırım bukadar tablo şimdilik yeterli olacak. Tüm mekanik tesisat hesapları işin boyutu ne olursa olsun “Kesin Hesap” mantığı ile hazırlanmalıdır. Bu konularda zorlanıyorsanız MTH – Mekanik Tesisat Hesapları yazılımı size en büyük yardımı sunacaktır.

Hoşçakalın.

AutoCAD’de Basınçlı Kap Çizimleri..

Merhaba arkadaşlar,

Uzun zamandan beridir, AutoCAD ortamında basınçlı kap çizimleri ile ilgili sizi bilgilendirmek istiyordum. Mekanik tesisat konusu dışında ayrıca uzmanlık isteyen basınçlı kap tasarımı özellikle ASME, AD-Merkbaltt, DIN, vb. Standartların emrettiği hesap ve çizim yöntemleri ile tasarlanması gerekiyor, ülkemizde Türk loydu, bureau veritas, vb. Kurumlar tarafından denetlenen ve onaylanan bu proje ve imalatlar günlük hayatımızın her kısmında karşımızda çıkıyor. Belkide bilmeden nimetlerinden faydalandığımız basınçlı kaplar ile günlük hayatımız çok çok kolaylaşıyor, bunun yanında bünyelerindeki yüksek basınç yüzünden her zaman bir risk unsuru oluşturuyorlar.

Basınçlı kaplara örnek olarak, kızgın yağ ve buhar kazanları, eşanjörler, hava veya gaz tankları, transport tankları gösterebiliriz. Kızgın yağ kazanları ve eşanjörlerde özellikle ısıtıcı yüzeyi oluşturan serpantin tasarımı ve hesapları büyük önem taşımakta. Bunun yanında basınçlı gaz ve hava depoları ve tanklarındaki imalat usülleride proje üzerinde özellikle belirtilmesi gerek bazı detayları içeriyor.

Bu detayların başında, gövde ve bombe mukavemet detayları gelmektedir. İstenilen çalışma şartlarını sağlıyacak şekilde dizayn edilen basınçlı tanklar için çalışma şartlarını bünyesinde barındıran bir isim plakası etiketi dizayna eklenmeli ve bu etiket üzerinde çalışma şartları belirtilmelidir. Aşağıda örnek bir isim plakası etiketi bulacaksınız.

Bu etiket bilgisinde bulunan değerler göz önüne alınarak gövde ve bombe mukavemet hesabı aşağıdaki şekilde yapılabilir.

Görüldüğü üzere gövde kalınlığı en az 3.38 mm’lik saçdan imal edilmesi gerekiyor, piysada bulunan standar kalınlıklardan Ereğli 3237 malzemeye göre 5 mm lik çelik saç tercih edilmiş bu imalat için.

Gövde kalınlığı gibi bombe kalınlığıda benzer yöntemler ile hesaplanabilir. Bu örneğimizde bombe eliptik ve ısıl işlem olmadan şekilllendirilmiş olarak seçildi. Eliptik ve torisferik bombe çizimi sırasında kullanacağımız detaylar aşağıda verilmiştir.

DIN 28013-28014 Yüksek basınçlı kaplar için Eliptik Bombe çizim dataları

D (mm)	S (mm)	Dp (mm)	H2 (mm)	V (dm3)	M (kg/mm)
300	3-12	400	78	3.5	1
600	3-20	760	156	28	3.6
1000	3-30	1230	260	130	9.5
1250	3-30	1530	325	254	14.7
1600	3-30	1950	416	532	23.9

DIN 28011-28012 Yüksek basınçlı kaplar için Torisferik Bombe çizim dataları

D (mm)	S (mm)	Dp (mm)	H2 (mm)	V (dm3)	M (kg/mm)
300	3-12	380	60	2.7	0.9
600	3-20	720	120	21.6	3.2
1000	3-30	1180	200	100	8.7
1250	3-30	1460	250	196	13.4
1600	3-30	1860	320	410	21.6

Diğer çaplarda eliptik ve torisferik bombe çizebilmek için aşağıdaki formülleri kullanabilirsiniz.

R (mm) = D

R (mm) = 0.1 x D

H1 (mm) >= 3.5 x s

H2 (mm) = 0.2 x D

H (mm) = 0.2 x D + h1

Dp (mm) = 1.12 x D + 1.7 h1 (pul çapı)

V (mm3) = 0.1 x D³ (h1=0)

M (kg) = 2 x pi x Dp² x s

Daha sonraki yazılarımızda kızgın yağ ve buhar kazanları ile hava, lpg, nlg tankları için çizim detayları ve bu cihazları bütünleyen çeşitli aparatların çizim detaylarına gireceğiz, hoşçakalın.

AutoCAD’de İzometrik Mekanik Tesisat Çizimleri Yapmak II..

Merhaba arkadaşlar,

Yazı dizimizin devamında biraz daha mesleğimize yönelik çizimler üzerinde ve autocad imkanları yanında bizimde pratik olarak hesap kitap yaparak elde edeceğimiz veriler ile çizim yapmayı irdeleyeceğiz, Hatırlarsanız geçen yazımda izometrik çizim ortamına giriş yapmış autocad de izometrik çizim için gerekli bir iki basit kaideyi gözden geçirmiştik. Bunlara ek olarak mekanik tesisat sistemlerini oluşturan cihazlar, tanklar, hava kanalları, borulama gibi çizimleri yapabilmek için bizlere gerekli bir iki hesaplamayı da gözden geçireceğiz

İlk örneğimiz kapalı genleşme deposu olarak kullanabileceğimiz bir basınçlı kap olsun. Bu çizimde genel yükseklik ve genişlik değeri belirlendikten sonra örnek tankımızın izometrik şema üzerinde tasarlanmasına sıra geliyor.

İzometrik çizimlerimiz üzerinde kullandığımız genel açı değeri 30° dir. Bunun yanında eğer 30° lik bir çizim ölçek ve kapladığı alan olarak veya irdelenmesi gereken başka bileşenlerin tam olarak çizim üzerinde ifade edilememesi gibi nedenlerden dolayı 45° veya 60° lik değerlerde seçilebilir. Normal çizimimizin yanına 30°, 45° ve 60° lik izometrikleri yerleştirmeye çalışacağız. Autocad üzerinde 30° derecelik işlemleri kolaylıkla yapabilirken diğer açılar için küçük hesap kitap işleri yapmamız gerekebilir. Bunun için yine AutoCAD bünyesinde yer alan Hesap makinesini kullanabiliriz.

İlk olarak uygun bir noktada “_line” komutu ile işe başlıyalım, bunu için konut satırında line komutu ile ilk noktayı seçtikten sonra @100<30 komutu ile ikinci noktamızı belirleyelim devamında ise

Komutlarını uygulayalım. Bombeler ve ayakların çiziminden sonra kapalı genleşme tankımız aşağıdaki çizime dönüşmüş olması gerekiyor.

Bu kısımda 30° lik izometrik çizim üzerinde iki ayrı ölçü verdim sizin için bu ölçülerden bir tanesi çizimin hizalanmış (aligned) ölçüsünü alan ve tankımızın genişliğini ifade eden 100 birimi ve tankın üstünde yer alan ve doğrusal (linear) ölçüsünü veren 86.6 birimidir. Buradan da anlaşılacağı üzere plan ve kesitler üzerinde bir objenin %100 ölçüsünü kullanırken 30° derecelik bir çizimde bu ölçülerin cos(30) x değer ile ifade edilen geometrik uzunluğunun kullanıldığıdır. Hep özenerek baktığımız ve beğenerek oynadığımız 3D oyunların yazılım motorlarının uyguladığı tek kuram olan bir objenin sizin bakış açınıza göre şeklinin yeniden hesaplanmasını sağlayan sihirli süreç de budur. Şimdi elimizde sihirli değnek olduğuna göre 45° ve 60° dereceler içinde bu süreci işletelim. Aslında yine autocad üzerinde 45 ve 60 dereceler için polar yöntem ile bilgi girişi yapabilirken bu sefer offset komutu ile işlerimizi biraz daha tasarı geometride yoğunlaştıralım.

Biraz önceki fonksiyonu kullanarak 100 birim değerin 45° üzerindeki ifadesine bir bakalım

Cos(45) x 100 = 70.71 bu değeri çizimimizde kullanmak üzere offset komutu ile işletelim ve kapalı genleşme tankının uzun kenarlarını offset değeri 70.71 olacak şekilde oluşturalım. Daha sonra yine line komutu ile tankın alt ve üst sınırlarını işaretleyelim ve bombelerimiz ile tank ayaklarını da çizime ekleyelim

Son olarak 60° lik izometrik çizimi de aynı yöntemler ile çizimimize dahil edelim. Görüldüğü üzere açı değerimiz büyüdükçe çizime hem 3D görüntüsü hakim olmakta hem de çizim içerisinde objelerin arkasında kalan kısımlar daha da azalmaktadır. Özellikle bu yazımızdaki genleşme tankına benzeye ve tesisata birçok fittings ile bağlanan tanklar, kazanlar ve AHU batarlayalarının izometrik çizimlerinde bu husus bizlere gayet kolaylık sağlayacaktır.

Bir dahaki yazımda hava kanalları ve borulama ile ilgili izometrik çizimlerin yapılmasına dair pratik noktalara değinmeye çalışacağım. Hoşçakalın.

Sektörden Haberler : EPDK Rüzgârın Önünü Açtı, Yerli Üreticiye Destek Geldi

Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu?nun (EPDK), ?Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretimine ilişkin Yönetmeliği? Resmi Gazete'nin Perşembe günkü sayısında yayımlanarak yürürlüğe girdi. EPDK daha önce yayınladığı taslak metin üzerinde sektörden gelen eleştirileri göz önüne alarak hazırladığı yeni yönetmelikte ciddi değişikliklere de imza attı. Yeni yönetmelikte elektrik üretiminde kullanılan rüzgar türbinlerinin yerli üretim rüzgar türbinlerinden seçilmesi durumunda üretilen fazla elektriği yüzde 51 civarında daha pahalıya satın alınması öngörülüyor.

Bu değişiklik ile kendi elektriğini üretecek sanayicinin yerli üretim rüzgar türbini kullanmasının desteklendiğini söyleyen Soyutwind İş Geliştirme Müdürü Serhat Ay, ?Bu sistem aslında hem devlet hem de sanayici açısından kazan-kazan sistemi. Rüzgardan elde edilecek elektriğe devletin daha fazla para ödemesi ile bir tarafta sanayici ürettiği fazla elektriği sisteme satarak ek bir gelir elde ediyor. Diğer taraftan da yüksek maliyetle doğalgaz ithal ederek elektrik elde eden devlet, daha düşük maliyetle rüzgardan elde edilen elektriğe TL ödeyerek sahip oluyor. Üstelik bunu daha az maliyetle satın alıyor? dedi. Bu sayede hem temiz enerjinin kullanımının teşvik edildiğini hem de yerli sanayinin desteklendiğini ifade eden Serhat Ay, ?Böylelikle yerli rüzgar türbinlerine yatırım yapıldığında yatırımın geri dönüşü çok daha kısa zamanda gerçekleşmiş oluyor? dedi.

Türkiye?nin rüzgar potansiyelinin yüksek olduğunu söyleyen Serhat Ay, sözlerini şöyle sürdürdü: ?Türk sanayicisi olarak rüzgar açısından zengin olarak nitelendirilen ülkemizin rüzgarını tamamıyla yerli kaynaklar kullanarak elektriğe çevirmeye uzun zamandır hazırız. Mühendislik, iş gücü, makine teçhizatı, altyapı, bilgi ve birikim olarak kendi rüzgar türbinlerimizden kendi enerjimizi üretmek için hiçbir eksiğimiz yok. Soyutwind Türkiye?nin ilk yerli rüzgar türbini üreticisi. 11 yıldır tamamıyla yerli imkanlar kullanarak rüzgar gücünü elektriğe çeviriyoruz. Bu yeni düzenleme ile artık üretilen fazla elektriğin satışı da mümkün oluyor. Bu önemli bir adım. Bağlantı noktaları ile ilgili sorunlarda ortadan kaldırıldığı zaman sektörün önü açılmış olacak.?

Yönetmelikteki bir diğer yeniliğin de lisanssız üreticilere üretim kaynak belgesi verilmesi olduğunu ifade eden Ay, sözlerini şöyle tamamladı: ?Artık lisansız elektrik üretimi yapan sanayiciler de yeni yönetmeliğe göre emisyon ticareti kapsamındaki piyasalarda satışında kaynak türünün belirlenmesi ve takibi için kullanılması amacıyla kullanılan belgelerini üretim yaptıkları bölgelerdeki elektrik dağıtım firmalarından alabilecekler.

Kaynak : Termodinamik Dergisi.

Yağmur Suyu Tesisatı..

Merhaba arkadaşlar;

Yağmur suyu tesisatı, mekanik tesisatın en az önem verilen konularından olmasına rağmen, projelendirilen yapının tipine bağlı olmakla beraber, her zaman dikkatlice göz önünde bulunsurulması gereken bir hususdur. Yüksek ama kat alanı fazla olmayan binalarda, çatı ve teraslarda oluşacak yağmur suyu gider miktarından çok taşınması gereken kot farkından kaynaklanan sorunlar ortaya çıkabiliyorken, tek katlı ama yayvan tabi edilen fabrika, depo, açık alan, vs. gibi yapı tiplerinde ise en az kanalizasyon sistemi kadar önem kazanıyor, son zamanlarda çevreci yaklaşımlar doğrultusunda yağmur suyunun toplanıp, gerekli arıtma işlemlerine tabii tutularak geri kazanılmasıda bir başka uygulama alanı olarak karşımıza çıkıyor.

Yağmur suyu tesisatında özellikle çatı ve balkonlar yağmur suyu hesabında efektif alan olarak dikkate alınmalıdır. Çatı ve balkon yağmur suyu hatlarına kesinlikle iç tesisata ait bağlantılar yapılmamalıdır.

İzmir ve kuşağında bulunan iller için literatürde yağmur suyuna maruz alanın bir metrakaresi için 0.75 cm2 yağmur suyu gideri projelendirilmesi istenmektedir, İnternette yapacağınız küçük bir araştırma ile İzmir ilinin için yağış miktarının yaklaşık olarak 135 kg/m2 ve istanbul ili için yaklaşık olarak 413 kg/m2 olduğunu görebiliriz.

Buradan hareketle;

A = P m2 x 0.75 m2 / f

formülü ile tesiste projelendirilmesi gereken yağmur suyu borusu kesitine ulaşabiliriz.

Bu formülde

A : Yağmur suyu borusu kesiti (cm2)

P : Yağmura maruz projelendirilecek alan (m2)

f : yağmur suyu kolonu adedi

Bulunan değer aşağıdaki tablodan uygun değere göre yağmur suyu kolonu çapı seçilmesi için kullanılabilir.

Boru çapı D	Yağmur borusu kesiti (cm2)
Ø50	19.55
Ø70	38.36
Ø100	78.31
Ø125	122.34
Ø150	175.75

Bir dahaki yazıda buluşmak üzere hoşcakalın..

Boru Hatlarında Tahmini İzolasyon Kalınlıkları..

Merhaba arkadaşlar;

Mekanik tesisatlarda yalıtım malzemesi seçimi ve uygun yalıtım kalınlıklarının tespit edilmesi büyük önem taşıyor, projelendirme imalat safhalarında uygun yalıtım malzemesi seçimi, en az uygun yalıtım malzemesi kalınlığı kadar önemlidir, özellikle boru hatlarının izolasyonunda uygun ebatların seçilmesi, kritik çapın doğru belirlenmesi ile mümkündür, yüzeylerden farklı olmakla beraber, kritik çapın doğru tespit edilememesi, uygulanan yalıtımın izolasyondan çok ısı transferine sebebiyet vermesi kaçınılmazdır.

Boru hatlarının taşıdığı akışkan sıcaklığına ve yüzey sıcaklığına bağlı olarak 10’C den düşük sıcaklıklar için Polietilen ve kauçuk köpüğü yalıtım malzemeler, 10’C ile 100’C sıcaklıklar arası için Polietilen ve kauçuk köpüğü, Cam yünü yalıtım malzemeler, 100’C den yüksek sıcaklıklar için Cam yünü, Taş yünü veya Seramik yünü yalıtım malzemeler kullanılabilir.

Bazı ısı yalıtım malzemeleri serme olarak istenilen kalınlıklarda tatbik edilebilirken bazı yalıtım malzemeleri fabrikasyon imatlar sonucunda uygulanabiliyor, bu durumda bir ısı yalıtım malzemesinin ısı iletim kat sayısı (lamda’sı) yerine ısı iletim direncinin göz önünde bulundurulması daha büyük önem taşıyor.

Aşağıda soğuk, ılık ve sıcak hatlar için tahmini yalıtım kalınlıklarını bulabilirsiniz

Soğuk hatlarda kullanılması gereken polietilen ve kauçuk köpüğü kalınlıkları

½”	15 mm
¾”	15 mm
1”	15 mm
1 ¼”	15mm
1 ½”	15 mm
2”	15 mm
2 ½”	20 mm
3”	20 mm
4”	20 mm
5”	20 mm
6”	20 mm

Ilık hatlarda kullanılması gereken polietilen ve kauçuk köpüğü kalınlıkları

½”	20 mm
¾”	20 mm
1”	20 mm
1 ¼”	20 mm
1 ½”	20 mm
2”	20 mm
2 ½”	30 mm
3”	30 mm
4”	30 mm
5”	30 mm
6”	30 mm

Sıcak hatlarda kullanılması gereken polietilen ve kauçuk köpüğü kalınlıkları

½”	25 mm
¾”	25 mm
1”	30 mm
1 ¼”	30 mm
1 ½”	30 mm
2”	30 mm
2 ½”	40 mm
3”	40 mm
4”	40 mm
5”	50 mm
6”	50 mm

Kaynak MMO Yayınları No.297-4

Bir dahaki yazıda buluşmak üzere, hoşcakalın..

Emniyet Ventilleri.

Merhaba arkadaşlar;

Özellikle kapalı genleşme ve büzüşme tanklarında karşımıza çıkan emniyet (basınç tahliye) vanaları, kullanıldıkları tesisatlar üzerindeki akışkan basıncını sınırlamak ve istenilen değerde tutmak için bizlere yardımcı olan aparatlardır. Membranlı ve yaylı olmak üzere iki ana sınıfta toplıyabileceğimiz emniyet ventilleri akışkan basıncı ayarlanan değere ulaştığı zaman otomatik olarak açılarak fazla basıncı tahliye eder, akışkan basıncının istenilen sınır değerde kalmasını sağlar.

Gaz hatları ve sıvı hatlar kullanılan tipleri mevcuttur, gaz hatlarında kullanılan tipler sıvı hatlar kullanılanlara göre daha hızlı açma kapama özelliklerine sahiptir. Açma basıncı özellikle sistemin kapasitesi çalışma şartları göz önünde bulundurularak tespit edilir. Açma basıncının normal çalışma şartlarında vananın devamlı kapalı kalmasını sağlıyacak şekilde seçilmesi gerekiyor.

Emniyet ventileri genellikle kazan ile genleşme deposu arasındakş hat üzerine, kat kaloriferi gibi küçük sistemlerde direk kazan üzerine monte edilebilir. Emniyet ventili ile kazan arasındaki bağlantılarda kesinlikle vana, checkvalf, vb. fittingsler bağlanmamalıdır.

Basma yüksekliği 20m den (2 bar) küçük olduğu durumlarda emniyet ventili açma basıncı 3 bar olarak seçilebilir. 20 m’den büyük olduğu durumlarda açma basıncı statik yüksekliğinden 1-2 bar büyük seçilir. Emniyet ventili açma basıncı her zaman sistemin üst işletme basıncında 0.5 bar büyük seçilir.

Membranlı emniyet ventilleri 3 bar ve altı sistemler için uygundur, daha yüksek bacınçlı sistemlerde yaylı emniyet ventilleri kullanılmalıdır.

Kazan ile genleşme tankları arasında kalan emniyet borusu çapı 1640 kw sistem yükünwe kadar DN40, 1640-3280 kw arasında DN50 seçilebilir.

Kazan ısıl kapasitesine göre membranlı emniyet ventili seçimi aşağıdaki, tablodan yapılabilir.

 

Açma basıncı	DN15	DN20	DN25	DN32	DN40	DN50
1	32	60	125	215	365	482
1.5	37	75	150	263	553	680
2	45	90	180	316	542	814
2.5	50	100	200	350	600	900
3	50	100	200	350	600	900
4	73	146	293	512	879	1318
5	88	176	351	615	1055	1582
6	102	204	408	713	1224	1836

Kaynak MMO yayınları 297-4

Bir dahaki yazıda buluşmak üzere, hoşcakalın..