Merhaba arkadaşlar;
Yeni
Bir yazı dizisine başladık, bu yazı dizimizin motivasyonu piyaslarda
çok kullanılan ancak detaylı irdelendiğinde çoğu sektör temsilcisinin
farkında olmadığı bazı hesap usulleri ve katsayıların detaylarına
bakacağız. Bu aşamada yazı dizimizin bu makalesi ülkemizde şu anda
genel geçer standart olan TS 2164 Standardına göre Isı Kaybı Hesaplarında Kat Yükseklik Arttırımı (Zw) hesaplamak. Makalemizi beğenip paylaşmayı unutmayın
Türkiye’de HVAC projelendirme kapsamında TS 2164 – Kalorifer Tesisatı Projelendirme Kuralları standardına göre yapılan ısı yükü hesaplarında, kat yükseklik arttırımı (ZW) binanın yüksekliğine bağlı olarak ısı gereksinimini artıran bir düzeltme katsayısıdır. Bu artırım, binanın üst katlarında rüzgâr hızının artması, dış yüzey ısı taşınım direncinin düşmesi ve kolon tesisatlarında ısı kayıplarının artması gibi etkenlerin ısı kaybını yükseltmesi nedeniyle uygulanır.
TS 2164’e göre ısı yükü hesabı genellikle önce artırımsız ısı ihtiyacı (Qo) hesaplanır; daha sonra katsayılar eklenerek artırımlı ısı ihtiyacı (Qi) bulunur. Bu işlem, aşağıdaki eşitlikle yapılır:
Qi = Qo × (1 + ZD + ZH + Zw)
Burada ZD = Birleştirilmiş artırım, ZH = Yön artırım, Zw = Kat yükseklik artırım katsayılarıdır.
Kat yükseklik artırım katsayısı Zw:
TS 2164 Ek-III’e göre Zw, binanın toplam kat sayısına ve ilgili katın bina yüksekliğine göre belirlenir. Örneğin 4 katlı bir bina için üst katlarda %5–%10 aralığında bir artırım uygulanabilirken, daha fazla katlı binalarda bu oran %15–%20’ye kadar çıkabilir. Çizelge örneğinde görüldüğü üzere:
4 katlı bina: 3. katta Zw ≈ %5
5–6 katlı bina: 4. katta Zw ≈ %5–%6.5, 5. katta %7–%8.7
7–9 katlı bina: 6.–8. katlarda arttırımlar %9–%11 civarında
10+ kat: Zw %12–%15+ seviyelerine kadar çıkabilir (önerilen değerler).
Ayrıca iç mekân tavan yüksekliği 4 m’den fazla ise her ilave 1 m yükseklik için yaklaşık %5 artırım daha eklenebilir; bu da hacim artışıyla sıcaklık farklarının büyümesinden kaynaklanır.
Örnek Uygulama
Diyelim ki ısıtma kaybı hesaplanan bir oda için artırımsız ısı ihtiyacı Qo = 500 W olsun. Bu oda 7 katlı bir binanın 5. katında yer alıyor. TS 2164 tablosundan:
ZD (birleştirilmiş) = %7
ZH (yön) = %5 (örneğin kuzey cephe)
Zw (yüksek kat) = %9 (örnek tabloda 5. katta)
Bu durumda artırım toplamı:
Ztop = 0.07 + 0.05 + 0.09 = 0.21 (yani %21 toplam artırım)
Artırımlı ısı ihtiyacı:
Qi = 500 × (1 + 0.21) = 605 W
Bu sonuç, söz konusu odaya uygulanacak teorik ısı kaybının artırım etkileriyle birlikte daha doğru şekilde belirlenmesini sağlar.
TS 2164 ve ilgili MMO yayınlarında verilen kat yükseklik artırım katsayıları, HVAC projelerinde yüksek katlarda ısı kayıplarını dikkate almak için zorunlu bir düzeltme olarak kullanılır. Bu katsayılar çizelge yardımıyla binanın kat sayısına göre seçilir ve toplam artırım terimine eklenir.
Türkiye’nin profesyonel HVAC yazılımı MTH Paket, Ant Mekanik tarafından geliştirilmiş, ısı kaybı, ısı kazancı, psikrometri, K-değeri gibi TS ve MMO normlarına uygun hesap modüllerini içerir ve binaların mekanik tesisat projelerinde kapsamlı analizler sağlar. Yazılımın Isı Kaybı Hesabı modülü, TS ve MMO yayınlarındaki artırım katsayılarının (yön, sızdırma, kat yüksekliği gibi) standart tablolara göre uygulanmasını otomatikleştirir; kullanıcı sadece binanın kat bilgilerini ve tasarım verilerini girer, MTH gerekli ZW (kat yükseklik artırım) değerini ilgili kat için seçerek toplam ısı kaybına dahil eder.
Yazılım, yardım dosyaları ve entegre tablolarda yer alan katsayıları baz alarak bu hesabı TS/DIN esaslarına uygun şekilde yürütür. Ayrıca program içindeki TS standart tabloları sayesinde, farklı kat yüksekliklerinde kullanılan ZW katsayısı, manuel tablo arama gerektirmeden doğru artırım yüzdesiyle hesaplamaya yansıtılır; bu da mühendislere zaman kazandırırken hata riskini azaltır.
MTH’nin kullanıcı dostu arayüzü ve detaylı raporlama özellikleriyle, ZW hesaplaması dahil tüm ısı yükü detaylarını proje çıktılarına kolayca aktarabilirsiniz; böylece hem TS / MMO uyumlu hem de pratik bir HVAC tasarım süreci elde edilir.
Konu ile ilgili bir videoda hazırlıyoruz. [Youtube] kanalımızdan izleyebilirsiniz.
TS 2164 Standardına göre Isı Kaybı Hesabı ile ilgili en başarılı çözümü, piyasalarda 30. yaşını kutlayan, Türkiyenin ilk ve tek profesyonel ısıtma klima soğutma hesap yazılımı MTH Paket içinde bulacaksınız. MTH Paketini yakından tanımak ve projelerinizde aradığınız kesin, hızlı, güvenilir çözümler için [burayı] tıklayınız..